Czosnaczek pospolity – kartka z zielnika. Ale po co i z czym to się je?

Jadalny chwast o smaku czosnku

Dzisiaj na kartki mojego zielnika trafia czosnaczek pospolity. To dość inwazyjne dzikie zioło przez wielu uważane za chwast. Nie jest mile widziane zwłaszcza na pastwiskach, bo zjedzone przez krowy pogarsza smak mleka. Mam wrażenie, że w tym roku czosnaczek pospolity spotykam częściej niż zwykle. Kiedy zauważyłam, że zioło to bujnie wyrosło również w moim ogrodzie uznałam, że wprasza się także na kartki mojego zielnika. Może to wyjątkowo wczesna i ciepła wiosna sprawiła, że czosnaczek pospolity bujniej rośnie. A może po prostu jestem bardziej wyczulona na dzikie zioła i bardzo chętnie szukam ich przy każdej okazji. “Zioła dziko rosnące, czyli bukiet ziół z letniego spaceru”. 

Muszę przyznać, że czosnaczek pospolity nie jest zbyt popularnym ziołem i sama dopiero niedawno zwróciłam na niego uwagę. Uważam, że jest dość interesującym, w dodatku łatwo dostępnym ziołem i warto docenić jego właściwości. Mam nadzieję, że też się nim zainteresujecie, a gdy wyrośnie w Waszym ogrodzie, nie potraktujecie go tylko jako zwykły chwast. Jeśli zdecydujecie się na jego zbiór, to najlepiej robić to wiosną, gdy liście i pędy czosnaczką są młode, bo starsze mogą być gorzkie. Najlepsze są liście zbierane jeszcze przed kwitnieniem rośliny. Kwiaty czosnaczka również są jadalne, a ich kwitnienie przypada na kwiecień, maj i czerwiec. Jadalny jest także korzeń czosnaczka, który w smaku i aromacie przypomina trochę korzeń chrzanu. 

Jak jeść czosnaczek pospolity?

Wielu z nas lubi, a wręcz uwielbia smak czosnku. Możemy spotkać go w chipsach, krakersach, wędlinie oraz wszelkiego rodzaju sosach. Chociaż czosnek jest bardzo zdrowy i pełni rolę naturalnego antybiotyku, to nie zawsze możemy pozwolić sobie na jego intensywny zapach. “Naturalne antybiotyki, czyli co jeść, by zwalczyć infekcję”.

Może warto więc sięgnąć po czosnaczek pospolity, którego smak i zapach nie jest aż tak bardzo intensywny. Powinny sięgnąć po niego również osoby, które nie przepadają za mocnym smakiem czosnku. Czosnaczek pospolity ma pikantny, dobrze wyczuwalny smak, bardzo podobny do smaku popularnego czosnku, ale bardziej subtelny. Wybierając czosnaczek pospolity będziemy mieli możliwość zjedzenia ulubionego czosnku w bardziej łagodnej wersji i szybciej pozbędziemy się nieprzyjemnego zapachu z ust. 

Pamiętajmy jednak, że czosnkowy aromat wydzielają głównie surowe części czosnaczka. Dlatego zioło to lepiej sprawdzi się np. w sałatkach niż np. w wersji pieczonej. Chociaż spotykam też przepisy na domowe pieczywo wypiekane z dodatkiem czosnaczka. Tym razem polecę apetyczne bułeczki z czosnaczkiem.

Jeśli chcemy wykorzystać czosnaczek pospolity w daniach na ciepło, to jak większość ziół dodajmy go pod koniec gotowania. Drobno pokrojony czosnaczek pospolity może być ciekawym dodatkiem do zup i sosów. Pasuje zarówno do warzyw jak i do mięs. Można też posypać nim gotową pizzę lub zapiekankę oraz gotowane ziemniaki i placki ziemniaczane. Będzie ciekawym urozmaiceniem jajecznicy lub gotowanych jajek.

Czosnaczek pospolity wykorzystany w kuchni

Młody, surowy czosnaczek pospolity może być dodawany do sałatek lub kanapek. Możemy wykorzystać zarówno jego młode liście jak i łodygi. Im drobniej go posiekamy tym mocniej poczujemy jego smak i aromat. Właśnie w takiej wersji będzie idealnym dodatkiem do twarogu, np. w połączeniu z rzodkiewką. “Ser twarogowy – idealne białko na dietę odchudzającą”.

Drobno posiekane liście czosnaczka będą świetnym dodatkiem do dipu na bazie majonezu lub jogurtu. “Jogurt naturalny, grecki i skyr – czy one się czymś różnią?”. Liście czosnaczka sprawdzą się także jako dodatek do ziołowego masła do smarowania pieczywa. “Masło, margaryna, smalec – kostki tłuszczu w naszej kuchni”. Czosnaczek pospolity może być również składnikiem zdrowych past warzywnych do pieczywa. Bardzo dobrze skomponuje się np. z pomidorami.

Coraz większą popularnością cieszy się pesto z liści czosnaczka pospolitego. Wykonujemy je podobnie jak pesto z innych ziół np. bazylii. Młode świeże liście czosnaczka blendujemy z oliwą z oliwek, orzechami mogą być różne rodzaje, sokiem z cytryny i przyprawami do smaku. “Orzechy są kaloryczne! – Tak, ale to niezbędne białko i tłuszcz”.  

Wykorzystać możemy także nasiona czosnaczka, których używa się jako przyprawy lub wykorzystuje do domowej musztardy. “Musztarda, ketchup, majonez – a Ty co wybierasz?”. Na uwagę zasługuje też korzeń czosnaczka pospolitego. Jego lekko chrzanowy smak sprawia, że może być dodawany np. przetworów marynowanych. “Kiszone, konserwowe, marynowane – wybierz zdrowie i smak”. Kwiaty czosnaczka także są jadalne i mogą być piękną ozdobą potrawy. “Jemy oczami, czyli niech się dzieje na talerzu!”.

Jak odróżnić dzikie zioła i rośliny?

Czosnaczek pospolity jest rośliną dwuletnią i dorasta do 1 metra wysokości. Często wybiera miejsca mocno zalesione, głównie przez drzewa liściaste. Lubi cieniste i podmokłe tereny, ale nie pogardzi też pełnym słońcem, dlatego można spotkać go także na obrzeżach dróg. Tworząc łany wygląda ozdobnie, może więc być zaproszony do zacienionej części naszego ogrodu, jeśli potrafimy ograniczyć jego rozrost.

W pierwszym roku liście czosnaczka są okrągłe lub nerkowate i rosną przy ziemi tworząc rozetę. Właśnie takie liście są najbardziej aromatyczne i wyraźnie pachną czosnkiem. Nie są jeszcze gorzkie i subtelnie smakują. Według mnie są wtedy trochę podobne do liści bluszczyka kurdybanka.

W drugim roku czosnaczek pospolity wypuszcza długie proste łodygi zakończone kwiatostanem i szypułkami z nasionami. Liście na łodygach są duże i mają bardziej wydłużony, sercowaty lub trójkątny kształt. Czosnaczek pospolity w takiej wersji przypomina mi gorczycę polną i odróżnia je głównie kolor kwiatów. Zresztą obie te rośliny pochodzą z rodziny kapustowatych.

Nie musicie obawiać się, że pomylicie czosnaczek pospolity z inną dziką rośliną. Wystarczy, że potrzecie lub pozgniatacie trochę mocniej jego liście i od razu poczujecie dość silny czosnkowy aromat. Taki aromat wydziela też czosnek niedźwiedzi, ale ten wyglądem przypomina bardziej konwalię. Ponadto czosnek niedźwiedzi dużo trudniej spotkać, bo nie rośnie na wszystkich obszarach. Po więcej takich porównań zapraszam do “Dzikie zioła podobne z wyglądu do innych dzikich roślin”.   

Właściwości czosnaczka pospolitego

Dawniej czosnaczek pospolity był wykorzystywany w medycynie ludowej. Obecnie odkrywamy go raczej jako ciekawe urozmaicenie naszej diety. Warto jednak wiedzieć jakie właściwości posiada czosnaczek pospolity i jak wpłynie na nasz organizm, kiedy zdecydujemy się na jego spożycie.

Czosnaczek pospolity zawiera związki siarki, które są odpowiedzialne za jego czosnkowy zapach. Ale znajdziemy w nim także amoniak i inne składniki mineralne: wapń, żelazo, fosfor. “Składniki mineralne w pożywieniu – gdzie i po co ich szukać?”. Czosnaczek pospoility zawiera takze olejki lotne, garbniki, taninę, flawonoidy i sterole. Jest źródłem witamin C, A, E oraz B. “Witaminy i ich naturalne źródła pochodzące z żywności”. 

Posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwpasożytnicze. Niestety czosnaczek pospolity traci większość właściwości po przetworzeniu, dlatego raczej nie spotkamy go w wersji suszonej. Jeśli chcemy korzystać z jego leczniczego działania szukajmy go w świeżej wersji wiosną, kiedy jest nam najbardziej potrzebny i traktujmy jak inne zdrowe nowalijki. “Wiosenne nowalijki – ukojona tęsknota za zielonym”. 

Na co pomoże czosnaczek pospolity?

Czosnaczek pospolity stosowany wewnętrznie, wspiera układ odpornościowy oraz poprawia krążenie krwi i reguluje jej ciśnienie. Najczęściej wykorzystuje się go w przypadku niestrawności, nudności, bólów brzucha i biegunek, spowodowanych np. zatruciem pokarmowym. Pomocne jest tu przeciwbakteryjne, odkażające i rozkurczowe działanie czosnaczka. Czosnaczek wykazuje także działanie moczopędne, co szybciej pomaga pozbyć się toksyn z organizmu i poprawia przemianę materii. Często jest nam to potrzebne właśnie wiosną, kiedy czujemy, że nasz organizm potrzebuje detoksu. “Zioła moczopędne i oczyszczające, przyspieszające metabolizm.”

Czosnaczek pospolity wykorzystuje się także w przypadku przeziębienia ponieważ rozgrzewa organizm “Zioła przeciwgorączkowe, rozgrzewające i napotne”. Antybakteryjne i przeciwwirusowe właściwości czosnaczka przydadzą się w szczególności przy infekcji gardła i krtani. “Zioła na przeziębienie – zastosuj i nie daj się chorobie”. Jego wykrztuśne działanie sprawdzi się w przypadku mokrego kaszlu. “Zioła na uporczywy kaszel – wykrztuśne i przeciwkaszlowe”.

Czosnaczek pospolity dzięki właściwościom odkażającym i przeciwzapalnym wykorzystuje się także zewnętrznie do przemywania i leczenia trudno gojących się ran, wrzodów i zmian ropnych. Sprawdzi się w przypadku stanów zapalnych skóry, trądziku oraz grzybicy. W tym celu stosuje się napary oraz kąpiele z czosnaczka. “Ziołowa kąpiel – zdrowy i aromatyczny relaks”.

Zdrowe rośliny wokół nas

Zalewani wszechobecną chemią i konserwantami w żywności coraz częściej szukamy zdrowych i naturalnych składników naszej diety. Może warto więc rozejrzeć się bardziej wokół siebie i zainteresować roślinami, które rosną prawie pod ręką. Być może nawet w naszym ogrodzie lub na naszym trawniku rośnie zdrowe zioło, które nie wymaga zbytniej uwagi w hodowli, a pysznie i zdrowo uzupełni nasze posiłki. Takim ziołem jest całkowicie bezpieczny czosnaczek pospolity. Musimy jednak pamiętać, że wiele zdrowych ziół działa jak leki i trzeba uważać z ich stosowaniem. “Zioła mogą być niebezpieczne – kiedy i na które należy uważać?”.

Dla mnie każdy spacer z psem do lasu lub na łąkę jest ciekawą przygodą i poznawaniem nowych roślin. Nie wszystkie są ziołami i nadają się do spożycia, ale lubię się ich uczyć i chętnie dzielę się swoją wiedzą. Pamiętajcie, że jeśli nie jesteście pewni jakiejś rośliny, nie zrywajcie jej, niech spokojnie sobie rośnie. Wybierajcie tylko te, które dobrze znacie i niech wyjdą Wam na zdrowie.

Ana