Deser – zachcianka, nad którą możesz zapanować

Deser – przyzwyczajenie z dzieciństwa?

Większość z nas odczuwa chęć zjedzenia czegoś słodkiego w ciągu dnia. Najczęściej ochota ta nachodzi nas po innym bardziej pożywnym i sycącym posiłku np. po obiedzie. Sięgamy wtedy po deser, ciastko, cukierka lub coś bardziej “wypasionego”. Robimy tak, bo pamiętamy z dzieciństwa, że rodzice obiecali nam deser za ładnie zjedzony obiad i w ten sposób tłumaczymy swoją zachciankę na słodkie? 

Organizm bardzo szybko przyzwyczaja się do słodkiego smaku i łatwo się od niego uzależnia. I nie możemy tu winić rodziców za to, że po obiedzie dawali nam deser. Jako dzieci bierzemy do buzi różne rzeczy i poznajemy ich smak. Trochę jak ludzie pierwotni, którym słodki smak kojarzył się z dobrym bezpiecznym jedzeniem, a gorzki ostrzegał przed ewentualnym zagrożeniem. Chociaż trzeba przyznać, że doświadczenia z dzieciństwa, gdzie w przedszkolu, czy na kolonii zawsze był podwieczorek zawierający słodki deser, mogą być dla nas wytłumaczeniem. Nie tylko w dziecięcym, ale i w dorosłym życiu deser jest często nagrodą i zachcianką nad którą trudno zapanować. “Zachcianki żywieniowe – sygnały organizmu czy wymówki?”.

Trzeba pamiętać, że nie każdy lubi słodycze i nie każdy kto je lubi może sobie na nie pozwolić bez ograniczeń. Jednak odrobina słodyczy w zbilansowanej diecie nie zaszkodzi i może choć na chwilę poprawić nastrój oraz być zastrzykiem energii. Wszystko jest dla ludzi i przecież w większości restauracji, też można zamówić deser. Zresztą rozejrzyjmy się ile wokół nas jest kawiarni i cukierni, trzeba tylko umieć korzystać ze słodyczy z umiarem. Jeśli mimo wszystko obawiamy się nadmiaru cukru w diecie, możemy sięgnąć po jego zdrowsze zamienniki. Więcej na ich temat pisałam w “Cukier ma zdrowe zamienniki i życie może być słodkie”. Jeśli jednak chcemy chociaż trochę ograniczyć chęć na deser, to pamiętajmy, że to zachcianka, nad którą możemy zapanować.

Co cukier robi z naszym ciałem i umysłem?

Musimy pamiętać, że kiedy w dzieciństwie dostawaliśmy deser, kalorie z niego pochodzące szybko spaliliśmy swoją dziecięcą ogromną energią potrzebną do zabawy i wzrostu. Teraz deser, kojarzy nam się z błogą chwilą nic nie robienia, to czas na delektowanie i relaks. W dodatku po zjedzeniu deseru z błogością jeszcze głębiej zapadamy w fotel. W ten sposób karmimy swój mózg i poprawiamy sobie nastrój, niestety często do pierwszego nie zapiętego guzika.

Skąd bierze się ten błogi stan? To wina nagłego skoku cukru we krwi, który dodaje energii, często krótkotrwałej. Glukoza ożywia mózg, który zachęcony do działania lepiej myśli i jest bardziej skoncentrowany. Mózg jest zadowolony i podnosi się poziom serotoniny, czyli hormonu szczęścia. W efekcie czujemy się lepiej i mamy zamiar przenosić góry. Jednak gdy poziom cukru nagle spada i za pomocą trzustki zamienia się w insulinę, nasza energia szybko wyparowuje. Chcąc znów poczuć się dobrze sięgamy po kolejny deser, bo to bardzo smaczne i uzależniające.

Musimy też pamiętać o naszym ciele, bo nadmiar cukru sprzyja nadwadze. Każdy nadprogramowy deser może szybko zamienić się w tkankę tłuszczową, którą organizm zostawi sobie na ewentualne niedostatki cukru w diecie. Lepiej więc odwrócić ten proces. Dostarczając regularnie mózgowi zdrowych węglowodanów złożonych, zmuszamy go do samodzielnego pozyskania z nich glukozy. W dodatku, żeby ten proces się wydarzył, organizm musi spalić sporą dawkę energii. Więc może nie karmmy mózgu czystą glukozą, tylko pozwólmy mu napracować się w celu jej uzyskania. 

Czemu mamy zachciankę na słodkie?

Codzienna dieta powinna być odpowiednio zbilansowana i zawierać zdrowe węglowodany, białka oraz tłuszcze. Wszystkie te składniki odżywcze są bardzo ważne i odpowiadają za inne funkcje organizmu. Oczywiście do prawidłowego funkcjonowania organizmu potrzebujemy też składników mineralnych i witamin. “Witaminy i ich naturalne źródła pochodzące z żywności”. I to właśnie niedobór witamin z grupy B oraz składników mineralnych zwłaszcza cynku, chromu, magnezu i manganu w dużej mierze odpowiada za naszą chęć na słodycze. “Składniki mineralne w pożywieniu – gdzie i po co ich szukać?”.

Ze składników odżywczych najbardziej odpowiedzialne za chęć na deser są węglowodany, zwane też cukrami. Jednak węglowodany dzielimy na dobre i złe, a od tego które przeważają w naszym jadłospisie zależy nasze zdrowie i waga. Więcej na ten temat napisałam w “Węglowodany niezbędne w diecie – jak wybrać te dobre?”

Nasza dieta powinna zawierać głównie węglowodany złożone oraz żywność nieprzetworzoną. Dobrymi przykładami będą pełnoziarniste pieczywo, różne rodzaje kasz, ciemny ryż, pełnoziarnisty makaron, płatki owsiane, rośliny strączkowe oraz warzywa i owoce. Takie węglowodany zawierają też dużo błonnika, który dodatkowo syci i ogranicza chęć na słodkie. “Błonnik pokarmowy – włókno roślinne w codziennej diecie”.  

Źle zbilansowana dieta wzmaga chęć na deser

Natomiast źle zbilansowana dieta, która zawiera zbyt dużo cukrów prostych pochodzących z ze złych węglowodanów może powodować nagłe spadki glukozy we krwi, dzięki którym mamy niepohamowane zachcianki na słodycze. Złe węglowodany czyli białe pieczywo, ciasta, chipsy, słodkie płatki śniadaniowe, fast-foody i inne zapychacze powodują nagły wzrost cukru we krwi. Zmuszają trzustkę do intensywnego produkowania insuliny, która jest potrzebna komórkom organizmu. Tym samym gwałtownie spada poziom cukru we krwi i zaraz po obiedzie mózg czuje się niedożywiony. Domaga się glukozy, czyli kolejnej dawki cukru sugerując nam, żebyśmy zjedli deser. 

Efekt ten jest spotęgowany zwłaszcza wtedy, gdy jemy jeden obfity posiłek, po kilku godzinach głodzenia. Dlatego posiłki powinny być nie tylko zbilansowane, ale też regularne i nie zjadane w pośpiechu. Zapewni to w miarę stały poziom cukru we krwi i pomoże zapanować nad zachcianką, jaką może być deser oraz ograniczy podjadanie między posiłkami.

Jak ograniczyć chęć sięgnięcia po deser?

Jeśli chcemy ograniczyć chęć sięgnięcia po deser po skończonym posiłku, wykorzystajmy słodycz przyrządzając posiłki. Możemy np. użyć słodkiej marynaty na bazie miodu. Tak zamarynowane mięso da nam pożądany słodki smak i nakarmi nasz mózg potrzebną mu glukozą. W dodatku miód ma wiele cennych właściwości, które dodatkowo korzystnie wpłyną na nasze zdrowie. “Miód na diecie, czyli jak zdrowo grzeszyć”. Zdrowymi dodatkami nadającymi słodkiego smaku będą też ketchup i żurawina, które także mogą być wykorzystane do marynaty lub farszu “Musztarda, ketchup, majonez – a Ty co wybierasz?”. 

Lekko słodkie są też niektóre warzywa, które można podać w postaci gotowanej, duszonej lub pieczonej. “Gotowane, smażone, pieczone – ciepło i zdrowo na żołądku”. Najlepsze w roli słodkich warzyw będą marchewka, pietruszka, batat, brokuły, buraki, kukurydza i dynia. Oczywiście zalet jedzenia warzyw nie muszę chyba wymieniać, jednak trochę więcej o warzywach korzeniowych napisałam w “Warzywa korzeniowe – smaczne, zdrowe, kolorowe”. A może niech nasz obiad urozmaicą słodkie owoce. Do wytrawnych dań dobrze pasują śliwki, jabłka, pomarańcze i ananasy.

Powinniśmy też zadbać o wygląd obiadu lub innego posiłku, po zjedzeniu którego zazwyczaj sięgamy po deser. Ponieważ “Jemy oczami, czyli niech się dzieje na talerzu”. Deser często wygląda ładnie, bo staramy się, żeby tak było szykując pucharek lodów, czy ozdabiając babeczki. Obiad też może wyglądać apetycznie i zachęcać do jedzenia. Ładnie podany obiad pobudzi też inne receptory i da sygnał do mózgu, że jemy coś co sprawia nam przyjemność. Pomoże to oszukać mózg i ograniczy ochotę na deser.

Zioła i przyprawy ograniczające chęć na słodkie

Przygotowując posiłki zadbajmy o walory smakowe i zapachowe, bo one również ograniczą chęć na słodki deser. Bardzo pomocne będą w tym zioła i przyprawy, które nie tylko smakują i pachną, ale mają też wiele cennych właściwości. Ważne jednak jest, by nie korzystać z gotowych mieszanek, które oprócz dużej ilości soli zawierają też konserwanty i ulepszacze smaku. Na szczęście w sklepach można spotkać ciekawe połączenia mieszanek zawierające same zioła i przyprawy. Oczywiście możemy też komponować własne mieszanki uwzględniając swoje upodobania. 

Do przyrządzania potraw możemy wykorzystać zioła o lekko słodkim smaku. Należą do nich: stewia, lukrecja, kolendra, koper włoski, anyżek biedrzeniec i kozieradka. Więcej na temat niektórych z nich napisałam w “Zioła podobne w smaku i ich zastosowanie w kuchni”. Natomiast w zahamowaniu chęci na słodycze pomogą nam morwa biała, imbir, mniszek lekarski, melisa i mięta. Można też sięgnąć po zioła, które działają lekko uspokajająco, dając uczucie rozluźnienia, co może ograniczyć chęć sięgnięcia po słodycze w chwilach stresu. “Napary ziołowe poprawiające nastrój, czyli zioła na doła”

Przyprawy są nierozłącznym składnikiem potraw. To dzięki nim jedzenie nie jest mdłe i możemy wydobyć jego smak. Przyprawy mogą też z jednego produktu stworzyć dania o różnych smakach. W dodatku przyprawy rozgrzewają i pomagają spalić tkankę tłuszczową. “Przyprawy w diecie – wykorzystaj ich odchudzającą moc!”. Dzięki przyprawom możemy też ograniczyć chęć sięgnięcia po słodycze. W tym przypadku bardzo dobrze sprawdzą się przyprawy ostre, o wyraźnym smaku pieprz, chili, cynamon, gałka muszkatołowa. Takie przyprawy często uważa się za szkodliwe, ale warto po nie sięgać “Szkodliwe przyprawy i ich zalety, które warto wykorzystać”. Natomiast jeśli szukamy przypraw, które mają lekko słodki smak lub nadają się do dań na słodko, to wybierzmy słodką paprykę, imbir, kardamon, anyż, goździki i wanilię.

A może obiad zacząć od deseru?

Czy deser zawsze powinniśmy jeść po posiłku, czy może lepiej gdy zjemy go przed pożywnym obiadem? Chociaż wizja deseru przed posiłkiem wygląda niedorzecznie, bo kto by wtedy sięgał np. po ziemniaki z obiadu. Jednak to kiedy i jaki deser wybierzemy jest bardzo ważne dla zachowania prawidłowej wagi i uniknięcia problemów z trawieniem. 

Do strawienia posiłku organizm potrzebuje sporej dawki energii, przy okazji spala dostarczone z posiłkiem kalorie. Kiedy posiłek jest ciężkostrawny masz mózg, który karmi się glukozą obawia się, że organizm w trakcie trawienia zużyje zbyt dużo pozyskanej z posiłku energii. Na wszelki wypadek wysyła sygnał, że powinniśmy sięgnąć po pełen cukru deser, by zapewnić sobie dodatkową porcję glukozy. 

Jeśli zadbamy o zjedzenie czegoś słodkiego przed głównym posiłkiem, jednocześnie zadbamy o nasz mózg, dostarczając mu niezbędnej glukozy. W dodatku poczujemy się bardziej rozluźnieni i zjemy mniej, bo często stres jest przez nas zajadany i to tak, że tego nie zauważamy. Warto też delektować się deserem i jeść go pomału, skupiając się tylko na nim, a nie np. na korzystaniu z telefonu.

Oczywiście lepiej byłoby zjeść pożywny obiad niż zapychać żołądek słodyczami. Nie musi jednak to być ogromna porcja i możemy wybrać zdrowszą wersję deseru. “Zdrowe słodycze, odpowiednie na dietę i nie tylko”. Tak zaspokojony mózg nie będzie nalegał na większe porcje kalorii pochodzące z posiłku, w efekcie szybciej poczujemy sytość i zjemy mniej. 

Czy warto rezygnować z deseru?

Jak widać deser to zachcianka, nad którą można zapanować, tylko czy tego chcemy? A może i tak cały czas będzie za nami chodził słodki deser i w efekcie zjemy go więcej? Powyższe rady pomogą nam ograniczyć chęć na słodkie po posiłku, ale jak pisałam wcześniej, wszystko jest dla ludzi. Skoro chociaż na chwilę może poprawić nam się nastrój, to może warto wybrać chociaż małe zdrowe co nieco. Problem ze słodyczami mają też osoby na dietach odchudzających. Dla nich i dla wszystkich, którzy chcą czasem sięgnąć po deser polecam inny mój wpis “Słodycze na diecie? – Jedz, ale trzymaj się tych zasad!”. 

Słodki deser często jest dodatkiem do kawy, która paradoksalnie też może być deserem. Wszystkie dodatki do kawy, cukier, mleko, bita śmietana czy lody robią z kawy bombę kaloryczną. Jeśli jednak słodki deser popijemy gorzką kawą naturalną, to pomoże nam ona w utrzymaniu wagi. “Kawa – zdrowa używka i aromatyczne odchudzanie”. Myślę, że dla lepszego samopoczucia możemy sobie czasem pozwolić na słodki deser. Cały czas miejmy jednak świadomość, że deser to zachcianka, nad którą możemy zapanować. Chęć sięgnięcia po słodkie nie jest silniejsza od nas, bo to od nas zależy co wybierzemy.

Ana