Tymianek – kartka z zielnika. Ale po co i z czym to się je?

Zachwycający wygląd i zapach tymianku

Mój ziołowy zielnik powiększa się o kolejną kartkę, na której tym razem opiszę tymianek. Czemu wybrałam to zioło akurat teraz? Pomyślałam o nim, gdy parę dni temu kolejny raz, tymianek pomógł mi na bolące gardło. Zawdzięcza to swoim zdrowotnym właściwościom, co wykorzystywane jest w medycynie. Ale o tym za chwilę.

Dla mnie tymianek mógłby być nawet nieużytecznym chwastem i tak byłabym nim zachwycona. To obok rozmarynu, majeranku i oregano kolejne zioło, które bardzo mi się podoba. Uwielbiam jego wygląd i charakterystyczny zapach. Ale, żeby nie pisać, że “lubię wąchać to zioło” napiszę – zachwyca mnie jego intensywny i cudowny aromat. Przynajmniej raz dziennie poruszam listkami świeżego tymianku, by mocniej poczuć ten zapach. Mogłabym mieć doniczkę z tymiankiem tylko po to, by na niego patrzeć i go wąchać. 

Przejdę już do konkretów, bo zaraz pomyślicie, że wąchanie tymianku jest szkodliwe czytając to, co tu wypisuję. A tymianek poza tym, co mnie zachwyca ma naprawdę dużo do zaoferowania. I na pewno nie jest to tylko pachnąca roślina ozdobna, co można było wywnioskować z tego wpisu do tej pory. Właściwości tymianku pozwalają na wykorzystanie go w kuchni, medycynie i kosmetyce.

Właściwości zdrowotne tymianku

Tymianek zawiera cenne olejki eteryczne, które sprawiają, że zioło to posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe. W tymianku znajdziemy witaminy A, C, B i kwas foliowy oraz wiele składników mineralnych: potas, wapń, żelazo, magnez, cynk, selen i fosfor. 

Antyoksydanty zawarte w tymianku bardzo dobrze wpływają na odporność organizmu, którą możemy jeszcze bardziej wzmocnić, łącząc tymianek z innymi ziołami podnoszącymi naszą odporność. W tym celu warto zrobić sobie domowy syrop, w którego skład wchodzą cytryna, imbir i miód. Taka dawka cennych składników przyda się zapobiegawczo oraz będzie pomocna podczas przeziębienia. Dodatkowo tymianek i pozostałe składniki uważane są za naturalne antybiotyki. 

Chociaż tymianek to bardzo wartościowe zioło, należy stosować je z umiarem, ponieważ posiada wspomniane wcześniej olejki eteryczne, które charakteryzują się bardzo dużą ilością tymolu. Składnik ten odpowiedzialny jest za antybakteryjne działanie tymianku. I chociaż tymol jest bardzo cenny, to w większym stężeniu może być toksyczny. Ostatnio pisałam o tym, że zioła mogą być niebezpieczne. Przypomnę jednak, że na tymianek powinny uważać kobiety w ciąży, ponieważ zioło to wykazuje właściwości poronne. Może też doprowadzić do przedwczesnego porodu.

Wykorzystanie tymianku w medycynie

Przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne działanie tymianku wykorzystywane jest w medycynie. Tymianek dodaje się do wielu tabletek i preparatów pomagających złagodzić stany zapalne gardła i jamy ustnej. Bardzo dobrze sprawdza się przy infekcjach dziąseł. Tymianek posiada też właściwości wykrztuśne i rozkurczowe, dlatego często dodawany jest do syropów na kaszel, zarówno suchy jak i mokry. Możemy też zrobić samemu domowy syrop tymiankowy na kaszel. 

Tymianek korzystnie wpływa na trawienie, zwłaszcza ciężkich i tłustych potraw. Jego rozkurczowe działanie pomaga przy dolegliwościach żołądkowych i wpływa łagodząco na podrażnione jelita. Dodatkowo tymianek ma właściwości moczopędne, czym wspiera pracę nerek. Poprawa trawienia i właściwości moczopędne przyspieszają metabolizm, oczyszczając organizm ze zbędnych składników przemiany materii. 

Ponadto tymianek pomaga podnieść ciśnienie krwi, co jest ważne dla osób z niskim krążeniem. Działanie tymianku pobudza organizm zarówno psychicznie jak i fizycznie, wspierając układ nerwowy. A antyseptyczne i przeciwzapalne właściwości tymianku wykorzystuje się do leczenia trądziku.

Zastosowanie olejku z tymianku

Na nasze zdrowie dobrze wpływają też olejki z tymianku stosowane zewnętrznie. Koniecznie rozcieńczony, najlepiej w formie maści olejek tymiankowy, można stosować nacierając klatkę piersiową podczas przeziębienia. Pomaga to rozgrzać organizm i uwalnia od zalegającej wydzieliny w płucach. Olejek tymiankowy możemy wykorzystywać też do inhalacji, co również wesprze nas w przypadku przeziębienia i kaszlu. Inhalacje z tymiankiem są pomocne także w leczeniu zatok. 

Rozgrzewające i przeciwbólowe działanie olejku sprawdza się również w leczeniu zapalenia  stawów i mięśni oraz w łagodzeniu bólów reumatycznych. Trzeba jednak pamiętać, że olejki ziołowe nie mogą być stosowane bezpośrednio na skórę. Dlatego często są składnikiem kremów i maści. Jeśli chcemy użyć olejku ziołowego na skórę, musimy rozcieńczyć go w innym oleju, np. kokosowym.

Olejek z tymianku lub ziele tymianku można wykorzystywać do zdrowotnych kąpieli. Jego odkażające i przeciwzapalne działanie korzystnie wpływa na drogi moczowe oraz łagodzi infekcje i stany zapalne okolic intymnych. Kąpiel w tymianku sprawdzi się też w przypadku problemów skórnych, zwłaszcza przy trądziku. Ponadto taka kąpiel z tymiankiem będzie relaksująca, również ze względu na aromatyczny i odprężający zapach.

Tymianek jako składnik kosmetyków

Właściwości tymianku znalazły swoje zastosowanie również w kosmetyce. Pomocne tu są antyoksydanty, które korzystnie wpływają na procesy opóźniające starzenie się organizmu. Dlatego tymianek dodawany jest do kremów i innych preparatów pielęgnujących skórę. Dzięki niemu skóra jest gładka i promienna. 

Przeciwzapalne i przeciwbakteryjne działanie tymianku, wykorzystuje się w kosmetykach dedykowanych skórze trądzikowej. Dodatkowo zioło to działa tonizująco i ściągająco, co pomaga na rozszerzone pory skóry. Kojące działanie tymianku łagodzi stany zapalne i pomaga leczyć blizny potrądzikowe. 

Zdrowotne działanie tymianku wykorzystuje się również w preparatach do pielęgnacji włosów. Dzięki przeciwbakteryjnym i przeciwzapalnym właściwościom, tymianek potrafi łagodzić stany zapalne skóry głowy, zapobiegać powstawaniu łupieżu i przetłuszczaniu się włosów. Ponadto preparaty z tymiankiem korzystnie wpływają na stan włosów, zapobiegają ich wypadaniu i przyspieszają ich wzrost.

Antyseptyczne działanie tymianku sprawia, że zioło to często wykorzystywane jest w płukankach do ust i pastach do zębów. Przeciwzapalne i łagodzące właściwości tymianku pomagają leczyć afty, pleśniawki i drobne rany jamy ustnej. Dodatkowo orzeźwiający zapach tymianku, wspaniale odświeża oddech. 

Świeży i suszony tymianek jako przyprawa

Oczywiście tymianek to również wartościowa przyprawa poprawiająca trawienie i korzystnie wpływająca na smak potraw. Do wykorzystania nadają się zarówno listki jak i gałązki tymianku. Jednak tylko młode gałązki tymianku sprawdzą się bezproblemowo, te starsze mają tendencję do zdrewnienia i raczej nie zmiękną podczas gotowania. Zdrewniałe gałązki sprawdzą się dodane w całości np. do pieczonego mięsa lub warzyw. 

Jako przyprawy możemy używać zarówno świeżego jak i suszonego tymianku. Musimy jednak pamiętać o kilku rzeczach. Świeży tymianek jest lepszy i zdrowszy, bo po ususzeniu traci część witamin. Zarówno tymianek świeży jak i suszony nie traci walorów smakowych i zapachowych. Musimy wziąć pod uwagę fakt, że świeże zioło objętościowo zajmuje więcej miejsca, niż w wersji suszonej. Dlatego wykorzystując tymianek suszony musimy dodać go mniej, niż gdybyśmy dodali tymianek świeży.

Obojętnie czy wykorzystujemy świeże, czy suszone zioło, musimy liczyć się z tym, że poddane obróbce cieplnej straci część składników odżywczych. Dlatego tymianek dodajemy pod koniec gotowania.

Do czego wykorzystać tymianek w kuchni

Ze względu na właściwości poprawiające trawienie, tymianek dedykowany jest potrawom tłustym i ciężkostrawnym. Dlatego zaleca się dodawanie go do zup fasolowej i grochowej oraz innych dań z ciężkostrawnych roślin strączkowych. Nadaje się też do innych zup, dobrze sprawdzi się w tych lekko kwaskowych np. pomidorowej oraz lekko mdłych np. pieczarkowej. Pasuje również do innych grzybów i wspiera ich trawienie. 

Tymianek bardzo dobrze komponuje się z mięsami, najlepiej pasuje do dziczyzny i drobiu zwłaszcza tego tłustego jak kaczka czy gęś. Ale oczywiście można przyprawiać nim również inne mięso np. cielęcinę, wołowinę i wieprzowinę. Świetnie sprawdza się w przypadku ryb, bo poza walorami smakowymi, pomaga zniwelować charakterystyczny zapach ryby. Jest świetnym dodatkiem do pasztetu i farszu. 

Tymiankiem możemy wzbogacać dania z nabiału, np. z różnych rodzajów sera twarogowego oraz jajek. Bardzo dobrze sprawdzi się jako dodatek do sosu w połączeniu z makaronem. Tymiankiem możemy też urozmaicić świeżo pieczony domowy chleb, lub wzbogacić nim masło do smarowania pieczywa. Tymianek nadaje się też do aromatyzowania miodu, octu i oliwy.

Tymianek w połączeniu z warzywami i owocami

Tymiankiem możemy też oprószyć pieczone lub gotowane warzywa, najlepiej komponuje się z ziemniakami, marchwią, słodką papryką, bakłażanem, porem, cebulą i czosnkiem. Świetnie pasuje też do sałatek ze świeżych warzyw, zwłaszcza tych z dodatkiem pomidorów. Do takich sałatek możemy dodać świeże listki tymianku.

Świeży tymianek komponuje się też z owocami, zwłaszcza dobrze pasuje do tych kwaskowych, np. truskawek i pomarańczy. Można wykorzystać go do deserów i sorbetów owocowych. Bardzo dobrze łączy się z pieczonymi owocami, np. gruszkami i jabłkami, co można uwzględnić podczas pieczenia ciast. Oczywiście idealnie nadaje się do napojów, np. do zimnej lemoniady, ale sprawdzi się też w rozgrzewającej herbacie. Tymianek jest dość trwałym ziołem i jako świeży nadaje się do dekoracji potraw. 

Domowa i ogrodowa uprawa tymianku

Jak widzicie tymianek to nie tylko ozdobna i pachnąca roślina. Mam nadzieję, że też go polubicie i będziecie często go wykorzystywać. Jeśli chcecie mieć świeże listki tymianku, to w domu nie potrzebuje on wiele miejsca i na pewno znajdziecie je na swoim parapecie. A jeśli macie ogród lub balkon, to jeszcze lepiej. Zioło to zasługuje, by u Was zagościć.

Tymianek to mała krzewinka, która pochodzi z krajów śródziemnomorskich. Jest rośliną wieloletnią, chociaż w naszym klimacie niekoniecznie przetrwa zimę na dworze. Tymianek ma wiele odmian, ale u nas najczęściej można spotkać tymianek właściwy i tymianek cytrynowy. Szczerze mówiąc próbowałam hodować oba gatunki i zdarzyło mi się też kupić tymianek właściwy, a wyhodować cytrynowy. O tym, że nie zawsze wyhoduję co posadzę pisałam w “Posiałam zioła w doniczkach – co mi jeszcze wyrosło?” Zdarzało się też tak, że tymianek wysiany z tej samej paczki wyglądał inaczej. Nie wiem, czy na to nie miała wpływu pora roku. Pierwszą turę ziół wysiewam wiosną, potem w odstępie 1-2 miesięcy dosiewam kolejne. I właśnie wygląd tych dwóch tymianków potrafił się różnić.

Zauważyłam też, że tymianek wysiany do skrzynek balkonowych rośnie inaczej, niż ten hodowany w domu. Chociaż są wysiane z jednej paczki, tymianek hodowany na dworze ma grube, sztywne łodyżki i rośnie bardziej w górę. A tymianek hodowany w domu jest bardziej płożący, a jego pędy są wiotkie, cienkie i zwisające. Możecie to zobaczyć na zdjęciu powyżej, tymianek po lewej został jesienią przesadzony ze skrzynki balkonowej. W sumie nie wiem, który tymianek podoba mi się bardziej. Jeden i drugi ma swój urok i oba mają ten nieziemski, cudowny zapach. Na pewno tymianek to zioło, które będę wysiewać co roku do kilku doniczek, chociaż nie ukrywam, że marzy mi się coś w rodzaju skalniaka z tymianku w ogrodzie. A ta roślina jest do tego zdolna, więc może się doczekam.

Ana