Oregano – kartka z zielnika. Ale po co i z czym to się je?

Oregano, majeranek, lebiodka – czym się różnią?

Na tej kartce zielnika opiszę oregano, bo chociaż większości z nas kojarzy się głównie z przyprawą w kuchni, jest ziołem, którego właściwości warto bliżej poznać. Oregano często mylone jest z majerankiem, zresztą nosi też drugą nazwę “dziki majeranek”. W dodatku oba te zioła noszą jeszcze jedną wspólną nazwę “lebiodka” i występują w wielu gatunkach. Naprawdę można się zaplątać.

Sama hodując moje zioła w doniczkach muszę się chwilę zastanowić, czy patrzę na oregano, czy na majeranek. Trudno je odróżnić, zwłaszcza gdy są małe. Dlatego gdy je sieję, koniecznie przynajmniej do jednej z doniczek wkładam znacznik z nazwą. Oba te zioła mają podobne małe, lekko spiczaste listki i podobny kształt całej rośliny. Główną różnicą w ich wyglądzie są charakterystyczne włoski na łodyżkach i listkach oregano, których nie posiada majeranek. Opisałam zioła, które ja hoduję, bo jak wspominałam mają wiele odmian.

Poza tym zioła te odróżniam po zapachu, a świeże zioła pachną mocniej, gdy się je poruszy. Zapach świeżego majeranku jest bardziej intensywny i mi osobiście bardziej pasuje. W smaku oregano i majeranku również można wyczuć różnicę, która wykorzystywana jest też do różnych potraw. Oregano dodaje się głównie do dań kuchni śródziemnomorskiej, a majeranek często wykorzystuje się w kuchni polskiej. 

Lebiodka w domu i w ogrodzie

Oregano, które jednak będę nazywała też lebiodką, często rośnie dziko rozrastając się w miejscach, do których nie było zapraszane, np. w ogrodach. Ale coraz częściej uprawia się je celowo w przydomowych zielnikach lub po prostu w doniczkach, w domu i na balkonie. Chociaż lebiodka jest rośliną wieloletnią i może sięgać nawet do 80 cm wysokości, to w doniczce nie osiąga takich rozmiarów, z reguły też nie rośnie wznosząco. W dodatku chociaż jest mrozoodporna, więc jest w stanie przetrwać nasze łagodne zimy, a nawet większe mrozy, to hodowana w doniczkach, przeważnie jest rośliną jednoroczną.

Od kilku sezonów próbuję hodować lebiodkę w doniczkach w domu i przeważnie łodyżki mają najwyżej około 20 cm długości (nie wysokości). Podoba mi się jej płożący charakter, który sprawia, że łodyżki pięknie zwisają z doniczki, co jak dla mnie ma swój urok. Lebiodka kwitnie w połowie lata, obsypując się blado różowymi i fioletowymi kwiatami, ale tylko raz poczekałam na jej kwiaty i to raczej z ciekawości. 

Lepiej bowiem zbierać oregano zanim zakwitnie, bo wtedy jego młode liście są najbardziej aromatyczne, a odpowiednio przycięte, ponownie odrosną. W ten sposób wzmocnimy też roślinę i sprawimy, że będzie bujniejsza. Jako przyprawę i nie tylko, wykorzystuje się zarówno świeże jak i suszone liście oregano, które po wysuszeniu są jeszcze bardziej aromatyczne. Ale ważne jest też to, że nie tracą swoich właściwości.

Wykorzystanie właściwości zdrowotnych oregano

Bogactwo minerałów takich jak wapń, żelazo, fosfor, magnez, potas i cynk sprawia, że oregano uważa się za bardzo wartościowe zioło, a nie tylko przyprawę w kuchni. Dodatkowo w lebiodce znajdziemy cenne witaminy C, A, E, K oraz niektóre z grupy B, w tym kwas foliowy. Dzięki antyoksydantom oraz właściwościom przeciwwirusowym i przeciwbakteryjnym, oregano korzystnie wpływa na poprawę odporności organizmu. Antyoksydanty mają też wpływ na zapobieganie chorobom nowotworowym, ponieważ ograniczają działanie wolnych rodników. Opóźniają też starzenie się organizmu.

Chociaż lebiodka ma wiele właściwości zdrowotnych, nie jest zbyt często wykorzystywana w medycynie. Spotykałam się ze stwierdzeniem, że doceniana jest tylko w medycynie naturalnej, przekazywanej kolejnym pokoleniom. Za mało jest bowiem wykonanych badań laboratoryjnych potwierdzających jej skuteczność, by można było wykorzystywać ją do produkcji leków. 

Jednak lebiodka to jedno z najstarszych ziół leczniczych i przez pokolenia była stosowana w medycynie ludowej zamiast leków. Dlatego nawet jeśli trudno jest kupić leki i suplementy diety z dodatkiem oregano to nie znaczy, że nie możemy używać tego zioła w postaci przyprawy lub w inny sposób. A właściwości lebiodki stosowane i przekazywane przez pokolenia, muszą mieć uzasadnienie swojej skuteczności, skoro były wykorzystywane.

Wykorzystywanie lebiodki w medycynie naturalnej

W medycynie naturalnej od lat doceniana jest pomoc lebiodki w prawidłowym trawieniu. Lebiodka posiada bowiem, właściwości wpływające na zwiększenie wydzielania śliny, żółci i soków żołądkowych, które przyspieszają trawienie. Dodatkowo oregano zawiera duże ilości błonnika, bardzo ważnego w procesie trawienia i wydalania. Właściwości te sprawiają, że lebiodka wspiera też wątrobę i jelita. 

Bardzo ważne jest również działanie rozkurczające oregano, które łagodzi skurcze mięśni gładkich, często pojawiające się przy problemach żołądkowych. Przy okazji działa przeciwbólowo. Po zioło to powinniśmy sięgać także w przypadku nadmiernej ilości gazów, ponieważ wykazuje ono właściwości wiatropędne. Bardzo pomocne będzie również podczas biegunki.

Oregano wspiera też pracę nerek i wykazuje lekkie działanie moczopędne. Tym samym pomaga pozbyć się szkodliwych substancji przemiany materii, odtruwając organizm. Oczyszczony organizm łatwiej przyjmuje cenne składniki odżywcze i pokarmowe, dostarczane z posiłkami. Rozkurczające działanie oregano pomaga też przy bolesnych miesiączkach, łagodząc skurcze i zmniejszając ból.

Warto pamiętać, że oregano obniża poziom glukozy we krwi, czym wspiera osoby chorujące na cukrzycę. Dodatkowo ogranicza poziom złego cholesterolu, zapobiegając chorobom serca oraz miażdżycy. Potrafi również obniżyć poziom ciśnienia tętniczego, chroniąc przed udarem. Lebiodkę od lat wykorzystuje się także w przypadku przeziębienia, ponieważ pomaga pozbyć się wydzieliny z oskrzeli przy uporczywym kaszlu.

Oregano jest pomocne również w stanach obniżonego samopoczucia, ponieważ podnosi poziom serotoniny i poprawia humor. W tym celu można przygotować ziołowy napar do picia lub skorzystać z relaksacyjnej kąpieli z dodatkiem olejku z oregano. Taka kuracja sprawdzi się też w przypadku przemęczenia oraz w okresie wzmożonego stresu. Dodatkowo zadziała rozluźniająco i ułatwi zasypianie.

Jak używać ziołowe olejki eteryczne?

Jeśli chcemy wykorzystywać cenne właściwości oregano, możemy używać go w formie przyprawy lub naparu, który uzyskamy zalewając wrzątkiem jego suszone lub świeże liście. Ale najwięcej zyskamy stosując olejek z oregano, który jest bardzo skoncentrowany i dostarczy nam najwięcej wartościowych składników. Olejki ziołowe mają bardzo silne działanie i należy używać ich z rozwagą. W składzie zawierają skondensowane substancje lotne pozyskiwane z ziół, posiadających olejki eteryczne. Każdy z tych olejków powinien być najpierw rozcieńczony, w wodzie, oleju lub innym preparacie, w zależności od tego jak ma być wykorzystany. 

Olejek ziołowy, który ma być stosowany do picia, rozcieńczamy w wodzie. Ale uwaga nie każdy olejek się do tego nadaje i nie każda osoba może go używać. Dlatego ważna jest konsultacja z lekarzem i dokładne czytanie zaleceń na opakowaniu olejku. Olejek z oregano ma dość gorzki i intensywny smak, który możemy poprawić, rozcieńczając olejek w herbacie lub innym napoju, np. w wodzie z sokiem. Pamiętając, że olejek jest bardzo silny i nie rozcieńczamy go tylko dla poprawy smaku, dodajemy 1-2 krople olejku na szklankę napoju.

Olejek ziołowy stosowany na skórę rozcieńczamy w innym oleju, np. oliwie z oliwek, oleju kokosowym lub lnianym. Możemy też dodać olejek do kosmetyku, o czym napiszę za chwilę. Nierozcieńczony ziołowy olejek eteryczny stosowany na skórę, może doprowadzić do jej podrażnienia, które może nawet przypominać poparzenie. Olejku eterycznego nie należy stosować w pobliżu oczu.

Na co pomaga olejek z oregano do picia?

Wypijanie rozcieńczonego olejku z oregano, skutecznie pomaga pozbyć się bakterii i grzybów, znajdujących się w przewodzie pokarmowym. Jest wskazane szczególnie wtedy, gdy czujemy, że zjedliśmy coś nieświeżego. Oregano działając dobroczynnie na jelita, zabija szkodliwe bakterie. Jednocześnie oszczędza dobre bakterie, które wpływają na prawidłową pracę jelit i odporność organizmu. Podczas picia rozcieńczonego olejku z oregano, pomocne i odczuwalne będzie również jego działanie rozkurczające i przeciwbólowe.

Kuracja olejkiem z oregano nie powinna trwać dłużej niż tydzień, ponieważ może wpłynąć na zachwianie równowagi flory bakteryjnej. Antybakteryjne działanie olejku z oregano, jest podobne do działania antybiotyku i może wyjaławiać jelita. Dlatego olejek warto stosować z probiotykiem i po tygodniu zrobić przerwę, by jelita wróciły do normy. Bardzo pomocne w tym czasie będą naturalne probiotyki, np. produkty mleczne, a zwłaszcza jogurty z subkulturami bakterii oraz kiszonki, zawierające dobroczynny kwas mlekowy.

Olejek z oregano do stosowania zewnętrznego

Olejek z oregano rozcieńczony w innym oleju, możemy stosować nakładając na skórę. Jego przeciwzapalne i przeciwbólowe działanie, złagodzi bóle mięśni i stawów. Możemy też smarować nim dziąsła podczas bólu zęba, co najlepiej sprawdzi się w przypadku ropni. Oregano zawiera olejek tymolowy, który działa antyseptycznie. Dlatego pomaga na zmiany ropne i zapalenia dziąseł, jednocześnie je odkażając i działając przeciwbólowo.

Inhalacja z użyciem olejku z oregano, będzie pomocna w przypadku zapalenia zatok oraz przeziębienia. A rozcieńczony olejek rozsmarowany pod nosem, ułatwi oddychanie w trakcie kataru i kaszlu. Warto też dodać kilka kropli olejku do nawilżacza powietrza. Nie tylko zapewni to piękny zapach w domu, ale również nawilży powietrze, łagodząc ból gardła i kaszel. “Zioła do aromaterapii i dla pachnącego domu”.

Relaksacyjne działanie lebiodki pomoże także w problemach z bezsennością. Dlatego warto skropić olejkiem chusteczkę, położoną w pobliżu łóżka. Radząc sobie ze stresem, możemy też przygotować relaksacyjną kąpiel, dodając do wody kilka kropli olejku z oregano lub wlewając do wanny, przygotowany z liści napar. Taka aromatyzująca kąpiel będzie też wsparciem przy bólach mięśni i stawów. 

Kąpiel z dodatkiem lebiodki pomoże złagodzić świąd np. po ukąszeniu owadów oraz przyspieszy gojenie ran. Zadziała odkażająco i kojąco na skórę, która posiada stany zapalne oraz zmiany ropne o podłożu bakteryjnym. Przyniesie ulgę w przypadku bakteryjnych i grzybiczych infekcji intymnych. Przygotowując kąpiel, możemy użyć też innych ziół, które pomagają  na inne dolegliwości. “Ziołowa kąpiel – zdrowy i aromatyczny relaks”.

Kosmetyki z dodatkiem lebiodki

Dzięki bogactwu antyoksydantów, oregano zapobiega przedwczesnemu starzeniu się skóry. Właściwość tą możemy wykorzystać do zabiegów pielęgnacyjnych. Wprawdzie lebiodka dość rzadko dodawana jest do kosmetyków, ale możemy nią wzbogacić gotowe kosmetyki, których używamy. Możemy też robić własne maseczki, płukanki i inne pielęgnujące specyfiki, wykorzystując olejek z oregano. W przemyśle kosmetycznym, oregano najczęściej dodaje się do past do zębów i płukanek do ust oraz do płynów do kąpieli i preparatów do pielęgnacji włosów. Bywa też dodatkiem do perfum i olejków do masażu.

Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze działanie lebiodki, wykorzystuje się do leczenia łupieżu, zarówno tego wywołanego przez bakterie, jak i łupieżu grzybiczego. W tym celu możemy do gotowych szamponów i odżywek dodać 1-2 krople olejku z oregano i myć włosy jak zwykle. Możemy też płukać włosy w naparze z lebiodki. Taka pielęgnacja zapobiega stanom zapalnym skóry głowy, leczy je i eliminuje łupież. Pomaga też ograniczać nadmierne przetłuszczanie. Dodatkowo włosy po zastosowaniu lebiodki, są bardziej wygładzone i błyszczące oraz łatwiej się rozczesują. Dlatego nie zaszkodzi, gdy kroplę olejku dodamy do szamponu lub odżywki, nawet gdy nie cierpimy na łupież. Pomoże to wzmocnić kondycję włosów.

Oregano w leczeniu grzybicy i innych chorób skóry

Lebiodkę poleca się nie tylko do pielęgnacji skóry, ale również do jej leczenia. Szczególnie pomocna jest w przypadku bakteryjnych i grzybiczych zmian skórnych, takich jak trądzik, opryszczka i łuszczyca. Lebiodka skutecznie pomaga oczyszczać pory skóry i łagodzi stany zapalne. Ogranicza też wydzielanie sebum i reguluje pracę gruczołów łojowych. Delikatnie działa na skórę, zapewniając jej ukojenie i oczyszczenie. Dodatkowo odpowiednio ją tonizuje i zapobiega rozwojowi drobnoustrojów.

W tym celu możemy dodać po 1 kropli do gotowego kremu, toniku lub mleczka kosmetycznego. Warto też używać przestudzonego naparu z lebiodki i przemywać nim zmienioną chorobowo skórę. Przemywanie naparem z lebiodki sprawdzi się także w przypadku mniejszych ran i stanów zapalnych skóry. Nie tylko odkazi skórę, ale przyspieszy też jej gojenie. Napar z oregano poleca się do przemywania skóry narażonej na odleżyny lub inne urazy skórne, wymagające ukojenia i regeneracji.

Właściwości oregano wykorzystuje się też do leczenia grzybicy rąk, stóp i paznokci. W tym przypadku należy olejkiem z oregano, rozcieńczonym w innym oleju, smarować zmienione grzybicą miejsce. Taka kuracja będzie wsparciem leczenia grzybicy i przyspieszy cały proces. Często polecana jest przez podologów.

Oregano do wykorzystania w kuchni

Wykorzystując lecznicze właściwości lebiodki, możemy używać jej jako przyprawy. Oczywiście w takiej formie nie pomoże na wszystkie problemy, zwłaszcza te dotyczące skóry, ale jedząc lebiodkę możemy czuć się bezpiecznie, bo raczej nie da się jej przedawkować. Lebiodka w większej ilości jest po prostu zbyt gorzka, dlatego w kuchni warto stosować ją z umiarem, bo może zdominować całą potrawę.

Oregano jako przyprawa kojarzy się głównie z pizzą i innymi potrawami śródziemnomorskimi, również z tymi na bazie makaronu. Ale jego charakterystyczny, lekko pikantny, a zarazem korzenno cytrusowy smak, można wykorzystywać też do przyprawiania warzyw, np. cukinii, bakłażana i pomidora. 

Świeże listki oregano możemy dodawać do sałatek i kanapek. Zarówno świeże jak i suszone oregano można łączyć z bazylią, tymiankiem, majerankiem, czosnkiem i pietruszką. Oregano dobrze komponuje się z powyższymi ziołami i często jest składnikiem gotowych mieszanek przyprawowych.

Lebiodkę wykorzystuje się do potraw ciężkostrawnych, między innymi tłustych mięs, grochu i fasoli. Dobrze smakuje też w połączeniu z rybami, jajkami i serem, może być urozmaiceniem gęstych zup i sosów. Świetnie komponuje się również z pieczywem i może być np. dodatkiem do masła. Ponadto oregano wykorzystuje się do aromatyzowania alkoholi, np. likierów i ziołowych wermutów.

Dezynfekcja w domu dzięki oregano

Ponieważ oregano skutecznie zwalcza wiele bakterii oraz grzyby i pleśnie, można wykorzystać go również w innym celu. Zawarty w oregano tymol wykazuje działanie dezynfekujące powierzchnie, warto więc stosować oregano do sprzątania i odkażania. Sama często używam go w tym celu. Więcej na ten temat pisałam w “Zioła, które pomagają sprzątnąć i odświeżyć dom”, dlatego teraz napiszę tylko parę słów.

Bardzo często lebiodką aromatyzuję ocet spirytusowy, który potem wykorzystuję do sprzątania. Nie dość, że ładnie pachnie, dobrze czyści, to jeszcze dzięki dezynfekującym właściwościom oregano, odkaża powierzchnie. Bardzo dobrze sprawdza się do mycia blatów kuchennych, wnętrza lodówki, zlewu, kabiny prysznica lub sedesu. ”Sedes – stojący, czy wiszący? Który łatwiej umyć?”.

Jak widać oregano to nie tylko aromatyczna przyprawa, bez której nie wyobrażamy sobie pizzy. To również bardzo wartościowe zioło, które warto docenić. Mam nadzieję, że przekazałam trochę ciekawych informacji na temat “niepozornej” lebiodki i zachęciłam do wykorzystywania jej też w inny, może nietypowy sposób.

Muszę jednak jeszcze przypomnieć, że “Zioła mogą być niebezpieczne – kiedy i na które należy uważać?”. W przypadku oregano, należy odstawić je przed planowanymi operacjami i zabiegami ponieważ rozrzedza krew, może więc zwiększać krwawienie. Nie powinny go też stosować kobiety w ciąży, karmiące piersią oraz małe dzieci. A wszyscy inni w razie wątpliwości powinni skonsultować się z lekarzem.

Ana