Olej kokosowy – (nie)zdrowy tłuszcz w codziennej diecie?
Kontrowersyjne oleje z roślin tropikalnych
Olej palmowy i olej kokosowy to oleje pochodzące z owoców palm rosnących w ciepłych krajach i w sumie oba powinny kojarzyć się z wakacjami i gorącą porą roku. Jednak to olej kokosowy wydaje się bardziej letni, może to ze względu na lekkość wiórków i orzeźwienie owocu kokosa. Kokos kojarzy się z wodą kokosową, pina coladą i typowo letnimi smakami, które często są sezonowe. Palma kokosowa też bardziej kojarzy się z wakacjami i relaksem w hamaku z kokosowym deserem w ręku.
Dlatego tym razem w środku lata opiszę olej kokosowy. A jeśli chcecie bliżej poznać olej palmowy, to opisywałam go w chłodniejszych miesiącach, bo kojarzę go tylko w ciężkiej, stałej i niezbyt zdrowej wersji utwardzanej. Więcej na temat oleju palmowego możecie przeczytać w “Olej palmowy, czyli roślinny – to czemu uważany jest za zły?”.
Jak już wspominałam olej kokosowy i olej palmowy pochodzą z roślin tropikalnych i to wyróżnia je spośród innych olejów pochodzenia roślinnego. Ta wyjątkowość sprawia, że wokół nich narasta wiele kontrowersji i często zadajemy sobie pytanie, czy olej kokosowy i palmowy, to (nie)zdrowy tłuszcz w codziennej diecie? Co złego w nich znajdziemy skoro to oleje pochodzenia roślinnego?
Wszystkie oleje roślinne uważa się za zdrowe, ponieważ zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe. Za mniej zdrowe uważa się tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, gdyż w ich składzie znajdują się szkodliwe dla zdrowia nasycone kwasy tłuszczowe. Więcej o rodzajach tłuszczu i jego wpływie na nasze zdrowie pisałam w “Tłuszcze w pożywieniu – czy naprawdę trzeba ich unikać”. No to o co chodzi z olejami z roślin tropikalnych?
Czym się różni olej kokosowy od oleju palmowego?
Tropikalne pochodzenie olejów kokosowego i palmowego charakteryzuje to, że ich skład jest wyjątkowo bardziej zbliżony do składu tłuszczy pochodzenia zwierzęcego. Oba te oleje zawierają nasycone kwasy tłuszczowe, chociaż jako tłuszcze roślinne nie zawierają cholesterolu. Zarówno olej kokosowy jak i olej palmowy mogą występować w postaci ciekłej i stałej. W formie nieprzetworzonej, czyli nierafinowanej przez większość uważane są za zdrowe oleje roślinne. Chociaż gdybyśmy mieli porównać olej palmowy z olejem kokosowym, to o wiele korzystniej wygląda olej kokosowy.
Wprawdzie zawiera nasycone kwasy tłuszczowe i to nawet w większej ilości niż olej palmowy, ale są to tłuszcze średnionasycone, bardziej korzystnie wpływające na nasze zdrowie. Ponadto olej kokosowy wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, podnoszące odporność organizmu i przyspieszające leczenie stanów zapalnych.
Olej kokosowy przewyższa olej palmowy również ze względu na kalorie, które w większości przetwarzane są w energię i nie odkładają się w tkankę tłuszczową. Dlatego olej kokosowy często można spotkać w sklepach ze zdrową żywnością. Poleca się go też osobom dbającym o szczupłą sylwetkę, jako zamiennik innych tłuszczy.
Właściwości oleju kokosowego
Przez dość długi czas olej kokosowy kojarzony był tylko z zabiegami pielęgnacyjnymi na skórę i włosy, a jego spożywanie i wpływ na zdrowie było tematem kontrowersyjnym. Nadal spożywanie oleju kokosowego ma swoich przeciwników, ale są też osoby, które uważają go za jeden ze zdrowszych tłuszczy spożywczych. Ponieważ uważam się za zwolennika oleju kokosowego, skupię się na jego stosowaniu w codziennej diecie. Muszę jednak podkreślić, że nie należy jeść go łyżkami, a codzienna dieta powinna być uzupełniana o inne zdrowe tłuszcze roślinne.
Oczywiście jak większość produktów niskoprzetworzonych, najzdrowszy jest olej kokosowy tłoczony na zimno, czyli nierafinowany. Taki produkt zawiera wiele cennych składników odżywczych. Znajdziemy w nim witaminy C, E, A, K i z grupy B, w tym kwas foliowy. Ponadto nierafinowany olej kokosowy to źródło składników mineralnych takich jak potas, magnez, wapń, żelazo, fosfor, cynk i sód. Chociaż olej kokosowy zawiera wspomniane nasycone kwasy tłuszczowe, to w jego składzie znajdują się również wartościowe nienasycone kwasy tłuszczowe. Te niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu tłuszcze, wspierają między innymi pracę mózgu, poprawiając pamięć i koncentrację oraz chroniąc przed chorobą Alzheimera.
Czemu olej kokosowy ma przeciwników?
Olej kokosowy ma też swoich przeciwników, którzy uważają go za tłuszcz szkodliwy dla zdrowia i przyklejają mu łatkę niezdrowego produktu. A to wszystko przez wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, charakterystycznych dla produktów pochodzenia zwierzęcego. Dlatego niektórym osobom olej kokosowy kojarzy się z niezdrowym smalcem, do którego jest podobny również z wyglądu, ale tylko w postaci stałej.
Nasycone kwasy tłuszczowe są często przyczyną otyłości i wielu chorób zwłaszcza dotyczących serca i układu krążenia. Zwiększają też poziom złego cholesterolu, zwężając tętnice i doprowadzając do miażdżycy. Ale musimy pamiętać, że olej kokosowy to jednak olej roślinny i jego komórki tłuszczowe są inaczej zbudowane. Inny jest też proces ich wchłaniania i trawienia. W dodatku olej kokosowy jako tłuszcz pochodzenia roślinnego nie podnosi poziomu złego cholesterolu, a nawet pomaga go regulować. Oleju kokosowego nie powinni obawiać się też cukrzycy, ponieważ nie podnosi poziomu insuliny.
Nierafinowany a rafinowany olej kokosowy
Decydując się na wprowadzenie oleju kokosowego do naszej codziennej diety, wybierajmy nierafinowany olej kokosowy. To zdrowszy produkt poddany małej obróbce, zachowujący cenne właściwości. Taki olej powstaje w procesie tłoczenia świeżego miąższu w postaci kopry lub wiórków. Pozwala to na zachowanie nie tylko składników odżywczych, ale również naturalnego smaku i aromatu kokosa. I chociaż to taki nierafinowany olej kokosowy powinien być składnikiem zdrowej codziennej diety, to niestety nie każdemu i nie do wszystkiego pasuje smak i aromat kokosa. W dodatku nierafinowany olej kokosowy nie nadaje się do pieczenia i smażenia, więc można spożywać go tylko na zimno. Dlatego najczęściej zdrowy nierafinowany olej kokosowy stosuje się do masaży i zabiegów pielęgnacyjnych. Stosowanie go w codziennej diecie może być wybiórcze.
Natomiast rafinowany olej kokosowy to produkt poddany dużo większej obróbce, która w większości przypadków pozbawia produkty wielu właściwości i składników odżywczych. To proces oczyszczania i rafinowania, czyli wysokiego podgrzania niekorzystnie wpływa na wartości odżywcze oleju kokosowego, niszcząc między innymi witaminy. Taka obróbka wpływa też na zapach i smak, które również zanikają. Dlatego po rafinowany olej kokosowy sięgają osoby, którym w codziennej diecie nie pasuje smak i zapach kokosa.
Dodatkowe zalety rafinowanego oleju kokosowego to przedłużona trwałość oraz możliwość wykorzystywania go do obróbki termicznej, pieczenia i smażenia. Jednak rafinowany olej kokosowy tak naprawdę jest produktem bezwartościowym i nie dostarczy nam cennych właściwości. Może więc lepiej z niego zrezygnować i wybrać inne zdrowe tłuszcze w naszej codziennej diecie: “Zdrowe tłuszcze w produktach – nie musisz się ich bać”.
Jak wykorzystać olej kokosowy w codziennej diecie?
Zimnotłoczony, nierafinowany olej kokosowy nie nadaje się do obróbki cieplnej, bo w wysokich temperaturach traci swoje cenne właściwości. Ale nawet spożywany na zimno można wykorzystać w codziennej diecie. Z powodzeniem może zastąpić inne tłuszcze do smarowania pieczywa. Można używać go również jako podstawy do wyrobu past do pieczywa, dodając do niego inne ulubione składniki. Nierafinowany olej kokosowy bardzo dobrze sprawdzi się do przyrządzania zimnych deserów, dressingów i koktajli. Można wykorzystywać go do domowej produkcji batonów i kulek mocy. Dobrze komponuje się z owocami i warzywami.
Rafinowany olej kokosowy jest odporny na działanie wysokich temperatur i można go podgrzewać do 190 stopni. Ponieważ nadaje się do użycia w wysokich temperaturach można wykorzystywać go do pieczenia, smażenia i gotowania. Można nim zastąpić margarynę dodawaną do wypieków, sprawdzi się też do smarowania blaszek, wykorzystywanych do pieczenia ciast. Dzięki wysokiemu stopniowi dymienia, rafinowany olej kokosowy można wykorzystywać smażenia nie tylko naleśników i placków, ale również mięs. Poddawany gotowaniu, może być też składnikiem zup i sosów. Często wykorzystuje się go w kuchni azjatyckiej.
Odchudzające działanie oleju kokosowego
Spożywanie oleju kokosowego ma też zaletę wspierającą osoby próbujące schudnąć. Wprawdzie jako tłuszcz dostarcza wielu kalorii, ale są one łatwiej trawione i wchłaniane przez organizm bardziej jak węglowodany. Dlatego prawie wszystkie kalorie dostarczone z olejem kokosowym zamieniają się w potrzebną nam energię zachęcając do ruchu i aktywności. Tłuszcz pochodzący z oleju kokosowego nie odkłada się w tkankę tłuszczową, jest więc doceniany przez osoby dbające o szczupła sylwetkę.
Ponadto olej kokosowy pozostawia na długo uczucie sytości i hamuje apetyt. Spożywany razem z innymi produktami przyspiesza trawienie i poprawia perystaltykę jelit. Zapobiega zaparciom i przyspiesza metabolizm. Szybsze wydalenie zbędnych składników przemiany materii pozwala na łatwiejsze oczyszczenie organizmu i ułatwia wchłanianie cennych składników odżywczych z pożywienia.
Na myśl przyszły mi inne moje artykuły, które chciałbym Wam polecić. Jeden z nich przedstawia “Naturalne sposoby na zaparcia – niech jelita wezmą się do pracy”. W drugim z polecanych wpisów możecie poznać sposoby na oczyszczanie organizmu, które pozwalają przyspieszyć metabolizm. “Dieta oczyszczająca po przejedzeniu – jak poczuć się lekko?”.
Zewnętrzne stosowanie oleju kokosowego
Chociaż opisując olej kokosowy skupiam się na jego wartościach odżywczych wykorzystywanych w codziennej diecie, nie mogę nie wspomnieć o jego właściwościach wykorzystywanych podczas stosowania zewnętrznego. Pierwsze co przychodzi na myśl, to natłuszczenie suchej suchy. I chociaż również w tym celu poleca się stosowanie oleju kokosowego, to największą jego zaletą jest łagodzenie podrażnień i stanów zapalnych skóry. Polecany jest również do pielęgnacji delikatnej skóry małych dzieci i z powodzeniem może zastąpić oliwkę dla dzieci.
Przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze działanie oleju kokosowego wykorzystuje się do leczenia różnych problemów skórnych. Pomaga nie tylko w przypadku wyprysków i łuszczycy, ale sprawdzi się również po ukąszeniach owadów i oparzeniach słonecznych. Właściwości oleju kokosowego przyspieszają gojenie ran i natłuszczają skórę, chroniąc ją przed ponownym pękaniem. W tym miejscu muszę też wspomnieć o ziołowym wsparciu w leczeniu ran, oparzeń i ukąszeń. Osoby zainteresowane odsyłam do innego mojego artykułu “Zioła na urazy – siniaki, skaleczenia, oparzenia i ukąszenia”.
Kokosowe wsparcie skóry i włosów
Oczywiście olej kokosowy to również bardzo popularny produkt kosmetyczny. Często jest składnikiem różnego rodzaju maseczek i odżywek, zarówno do pielęgnacji skóry jak i włosów. Do zabiegów pielęgnacyjnych można używać też czystego oleju kokosowego lub samodzielnie łączyć go z innymi składnikami, np. z solą himalajską tworząc peeling.
Składniki zawarte w oleju kokosowym korzystnie wpływają na stan skóry, głęboko ją odżywiając. Dzięki odpowiedniemu nawilżeniu i natłuszczeniu skóra staje się jędrna i sprężysta. Spłycone zostają również drobne zmarszczki, a antyoksydanty zawarte w oleju kokosowym spowalniają proces starzenia organizmu.
Właściwości oleju kokosowego wykorzystuje się również do regeneracji przesuszonych i zniszczonych włosów. Olej kokosowy zapobiega łamliwości i rozdwajaniu końcówek włosów. Bardzo dobrze sprawdza się w przypadku włosów kręconych. Podkreśla loki i zapobiega puszeniu, eliminując efekt siana. Zauważyłam to na przykładzie włosów córki, które są naturalnie kręcone, ale córka zniszczyła je, bo zbyt często używała prostownicy. Wcieranie w końcówki włosów oleju kokosowego zregenerowało włosy i wydobyło piękne fale.
Właściwości oleju kokosowego stosuje się również do leczenia łupieżu, który często wywołują bakterie. Przeciwzapalne i nawilżające działanie oleju kokosowego łagodzi stany zapalne skóry, ograniczając łupież i swędzenie.
(Nie)zdrowy tłuszcz w codziennej diecie
Dietetycy i naukowcy przeprowadzają coraz więcej badań i eksperymentów dotyczących produktów żywnościowych i stosowania ich w codziennej diecie. Dlatego co jakiś czas dostajemy nowe informacje na ten temat. Zmienia się też podejście do oleju kokosowego i pojawia się coraz więcej kontrowersji na temat jego spożywania. Osoby obawiające się szkodliwego działania oleju kokosowego powinny ograniczyć jego spożycie, a jeśli lubią jego specyficzny smak i aromat, powinny sięgać jedynie po nierafinowany olej kokosowy i stosować go z umiarem.
Może kiedyś też poznam fakty, które sprawią, że zmienię zdanie na temat oleju kokosowego. Ale póki co uważam, że nie ma co wariować, bo na pewno w naszej codziennej diecie znajdują się też inne bardziej niezdrowe produkty, po które sięgamy świadomie, a o ich szkodliwości wolimy nie myśleć. Dopóki nie poznamy jednoznacznego zdania na temat spożywania oleju kokosowego też o tym nie myślmy, a spożywanie kilku łyżeczek oleju kokosowego na tydzień nie wyrządzi nam większej krzywdy niż kilka paczek chipsów.
Ana