Koper włoski – kartka z zielnika. Ale po co i z czym to się je?

Koper włoski, a koper ogrodowy

Czas zapisać kolejną kartkę z zielnika. Tym razem opiszę koper włoski, który może być wsparciem niejednego przejedzonego, poświątecznego “brzuszka”. A ponieważ przed nami jeszcze sylwestrowo-noworoczne obżarstwo, to warto bliżej poznać koper włoski, który pomaga trawić i uporać się z innymi żołądkowymi “rewolucjami”. Koper włoski ma też inne właściwości, którym warto się przyjrzeć, by bez zastanowienia wprowadzić to zioło do swojej codziennej diety. Zacznijmy jednak od tego co to jest koper włoski i czym różni się od bardziej znanego kopru ogrodowego.

Koper włoski zwany inaczej fenkułem lub koprem rzymskim to dość wysoka roślina dwuletnia. Ale chociaż osiąga nawet do dwóch metrów wysokości, najbardziej cenne i wykorzystywane są jego nasiona oraz bulwiasta główka, budową przypominająca warstwy cebuli. Z bulwy wyrastają prawie puste łodyżki i delikatne strzępiaste listki, podobne do listków kopru ogrodowego. Podobne są też nasiona obu rodzajów kopru, pozyskiwane z żółtych, kwiatowych baldachimów. W sumie na tym podobieństwa w wyglądzie się kończą, bo koper ogrodowy to bardzo smukła łodyżka z delikatnymi listkami, zakończona kwiatowym baldachimem. 

Trzeba jednak pamiętać, że oba rodzaje kopru wykorzystuje się w kuchni i w medycynie, bo oba mają podobne właściwości. Jednak to koper ogrodowy znany jest u nas od dawna, a kopru włoskiego nadal się uczymy. Koper włoski wykorzystwany był już w starożytności i pochodzi z krajów śródziemnomorskich, gdzie nadal jest bardzo popularny. Na szczęście obecnie jest coraz bardziej znany, doceniany, uprawiany i wykorzystywany prawie na całym świecie.

Zdrowotne właściwości kopru włoskiego

Koper włoski to cenne źródło witamin C, K, E, B6 i kwasu foliowego oraz mikroelementów: potasu, wapnia, fosforu, sodu i magnezu. Dzięki zawartości witaminy C oraz wielu antyoksydantom i właściwościom przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym jest ziołem, które wspiera odporność organizmu. Ogranicza też zachorowania na różnego rodzaju infekcje. Przeciwutleniacze znajdujące się w koprze włoskim, osłabiają działanie wolnych rodników, które mogą być przyczyną wielu chorób, między innymi nowotworowych.

Właściwości kopru włoskiego wspierają układ oddechowy, rozrzedzając wydzielinę zalegającą w oskrzelach. Zwiększają też jej ilość oraz zmniejszają lepkość, co ułatwia jej odkrztuszanie. Dodatkowo koper włoski eliminuje drobnoustroje towarzyszące infekcjom, skutecznie hamuje rozwój bakterii i grzybów. W celu leczenia kaszlu, kataru i przeziębienia sprawdzą się inhalacje z olejku pozyskiwanego z nasion kopru włoskiego. Inhalacje i parówki z olejku koprowego pomogą również w przypadku zapalenia zatok. Koper włoski działa też napotnie wykazując właściwości przeciwgorączkowe. Rozgryzanie surowych nasion kopru włoskiego działa aseptycznie na afty i stany zapalne jamy ustnej oraz wyraźnie odświeża oddech.

Potas i wapń znajdujące się w koprze włoskim wspierają układ krążenia i zapobiegają chorobom serca. Dodatkowo koper włoski pomaga obniżać poziom złego cholesterolu oraz korzystnie wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Koper włoski ma też korzystny wpływ na układ nerwowy, wspiera koncentrację i poprawia pamięć. Dzięki swoim właściwościom zapobiega też stanom depresyjnym i lękowym oraz pomaga w niwelowaniu stresu. Wykorzystuje się go również w leczeniu chorób oczu, między innymi jaskry. Jego działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne pomaga łagodzić stany zapalne układu moczowego.

Koper włoski na trawienie i bóle brzucha

Jak widać koper włoski wykazuje wiele zdrowotnych właściwości i wykorzystywany jest w medycynie. Ale najbardziej kojarzony jest z dolegliwościami układu pokarmowego, które potrafi skutecznie łagodzić. Zawdzięcza to właściwościom zwiększającym wydzielanie soków żołądkowych i żółci, niezbędnych do prawidłowego trawienia. Bardzo pomocny w trawieniu jest też błonnik, znajdujący się we wszystkich częściach kopru włoskiego.

Koper włoski ma też właściwości rozkurczające, zmniejszające napięcie mięśni gładkich. Dzięki temu pomaga łagodzić bóle brzucha i wzdęcia oraz poprawia perystaltykę jelit. Koper włoski dodaje się do preparatów wspierających trawienie i pomagających pozbyć się wzdęć. Często łączy się go z innymi ziołami o podobnych właściwościach np. z miętą, kminkiem i szałwią. Pomaga też pozbyć się zaparć, dlatego często jest składnikiem herbatek na przeczyszczenie.

Powyższe właściwości fenkułu sprawiają, że poleca się go w przypadku dań tłustych i ciężkostrawnych jak np. rośliny strączkowe. Dodatkowo zaleca się go też po spożyciu zbyt dużej ilości alkoholu, bo potrafi chronić żołądek, nerki i wątrobę przed jego niekorzystnym działaniem. Zawdzięcza to między innymi właściwościom moczopędnym, które pomagają szybko pozbyć się toksyn i nadmiaru wody z organizmu.  

Niebezpieczne działanie kopru włoskiego

Rozkurczające właściwości kopru włoskiego są pomocne również w przypadku bolesnych kolek. Dlatego herbatkę koperkową podaje się małym dzieciom, które często miewają bolesne skurcze brzucha i kolki. Koper włoski wspiera też laktację u matek karmiących, co również korzystnie wpływa na eliminowanie kolek u dzieci. W tym przypadku rozkurczające właściwości kopru włoskiego podawane są dzieciom z mlekiem matki. 

Ostatnio podawanie kopru włoskiego małym dzieciom poddawane jest dyskusji, a nasze Babcie łapią się za głowy. Chodzi o związki estrogenne, które znajdują się w koprze włoskim. Sama wychowałam moje córki na herbatkach z kopru włoskiego, które chyba im nie zaszkodziły. A niekorzystne działanie kopru włoskiego, wpływa głównie na dziewczynki, przyspieszając ich dojrzewanie. Ponieważ nie chcę wypowiadać się w tej kwestii, odeślę Was do opisującego ten problem artykułu.

Muszę jeszcze wspomnieć, że również przeczyszczające właściwości kopru włoskiego mają swoje wady. Po pierwsze zbyt długie stosowanie herbatek z nasion kopru rozleniwia jelita, które nie chcą prawidłowo pracować bez wsparcia tego przeczyszczającego zioła. Po drugie spożywanie kopru włoskiego powinniśmy ograniczyć w przypadku przyjmowania leków. Działanie przeczyszczające kopru włoskiego może osłabić wchłanianie substancji dostarczanych z lekami, a tym samym leki nie będą odpowiednio skuteczne. O szkodliwości ziół i ich reakcjach z lekami pisałam w “Zioła mogą być niebezpieczne – kiedy i na które należy uważać?”. 

Właściwości estrogenne fenkułu wsparciem dla kobiet

Koper włoski dzięki właściwościom estrogennym pomaga kobietom na ich różne dolegliwości. Między innymi zmniejsza objawy towarzyszące zespołowi napięcia przedmiesiączkowego. Rozkurczające właściwości fenkułu łagodzą bóle menstruacyjne. Ale na tym nie kończy się przyjaźń kopru włoskiego z kobietami. 

Może on być również naturalnym afrodyzjakiem podnoszącym libido. Związki estrogenne są też wsparciem w trakcie porodu oraz korzystnie wpływają na poprawę laktacji. Jednak nadmierne stosowanie kopru włoskiego w tym okresie, należy skonsultować z lekarzem. W tym przypadku związki estrogenne, stosowane w nadmiarze mogą niekorzystnie wpłynąć na rozwój karmionego piersią dziecka. 

Koper włoski nie zapomina o kobietach również w okresie menopauzy. Dzięki korzystnemu wpływowi na układ nerwowy, pomaga ograniczyć niepokój i rozdrażnienie związane ze zmianami nastroju. Wspiera też kobiety pomagając im w naturalny sposób poprawiać urodę.

Koper włoski wykorzystywany w kosmetyce

Koper włoski zawiera cenne antyoksydanty, które zapobiegają starzeniu się organizmu. Wykorzystuje się to również w kosmetyce. Między innymi olejki eteryczne z nasion kopru dodaje się do preparatów poprawiających jędrność skóry. Ponadto koper włoski ma właściwości zapobiegające przebarwieniom i wyrównujące koloryt skóry. Lekko ją rozjaśnia, nadaje blask i młodszy wygląd.

Dzięki właściwościom oczyszczającym, nawilżającym i przeciwbakteryjnym koper włoski dodaje się do kosmetyków przeznaczonych do skóry tłustej. Pomaga ograniczać wydzielanie sebum, dezynfekuje i przyspiesza gojenie ran potrądzikowych. Napar z nasion kopru włoskiego może zastąpić tonik do skóry twarzy i ciała. Ciepły napar można wykorzystać jako domową parówkę na twarz do wszystkich typów cery. Odciśnięte po zaparzaniu saszetki z koprem włoskim położone na powiekach, zrelaksują oczy i pomogą pozbyć się nieestetycznych worków. 

Przypominający anyż zapach i smak kopru włoskiego często jest dodatkiem do past i płukanek do zębów i jamy ustnej. Charakterystyczny zapach oraz właściwości przeciwzapalne i tonizujące sprawiają, że koper włoski często jest też dodatkiem do męskich kosmetyków do golenia. Olejek koprowy dodaje się też do szamponów i odżywek do włosów, bo zapobiega ich przetłuszczaniu. Dodatkowo sprawia, że włosy są bardziej puszyste i lśniące.

Zastosowanie kopru włoskiego w kuchni

Zdrowy fenkuł jest niskokaloryczny i dlatego coraz częściej doceniają go osoby próbujące schudnąć. Moda na zdrowe odżywianie sprawia, że coraz śmielej sięgamy po produkty, które były nam obce. Pojawia się też coraz więcej przepisów na ich wykorzystanie. To samo dotyczy kopru włoskiego, który może być spożywany na surowo lub poddawany obróbce cieplnej. W kuchni wykorzystuje się główkę, listki oraz nasiona kopru. 

Bulwiasta główka sprawdzi się zarówno w sałatkach jak i zupach oraz innych daniach na ciepło. W sałatkach dobrze komponuje się z jabłkiem, cukinią i selerem naciowym. Jeśli chcemy wykorzystać koper włoski do przyrządzania zup, to sprawdzi się w towarzystwie ziemniaków, pomidorów i grzybów. Pasuje też jako dodatek do ryb. Nasiona kopru nadadzą potrawom lekko słodkiego smaku, przypominającego słodki smak lukrecji. Smakiem i aromatem przypominają też anyż i inne przyprawy korzenne. Nasiona kopru włoskiego sprawdzą się w sosach, zupach, daniach mięsnych i rybnych. Do przyprawiania potraw można używać całych lub zmielonych nasion fenkułu. Koper włoski bardzo dobrze sprawdzi się w przypadku mięs grillowanych i smażonych. 

Lekko słodki, delikatnie pikantny i wyrazisty smak nasion kopru włoskiego, wykorzystuje się również do aromatyzowania słodyczy i alkoholi. Nasiona fenkułu dodaje się też do pieczywa, a pasują zwłaszcza do chleba na naturalnym zakwasie. Trzeba jednak pamiętać, że koper włoski poddawany dłuższej obróbce cieplnej, traci swój intensywny smak. Najwięcej walorów smakowych zachowuje w formie duszonej pod przykryciem. Surowe ziarna kopru włoskiego dobrze komponują się z orzechami i pestkami. W takiej formie mogą być dodatkiem do jogurtów i sałatek owocowych. Dobrze sprawdzą się też w połączeniu z jajkami i różnymi rodzajami sera twarogowego.

Nasiona kopru włoskiego posiadają zdrowe olejki eteryczne, które wykorzystywane są w medycynie i kosmetyce. Jednak również bulwy fenkułu są cenne dla zdrowia i powinny być wykorzystywane w codziennej diecie. Koper włoski doceniany jest u nas od niedawna i cały czas jest jeszcze wiele osób, które co najwyżej miało kontakt z herbatką koperkową. A zarówno smak jak i cenne właściwości fenkułu powinny zachęcać nas do stosowania tego zioła. Mam nadzieję, że koper włoski jest Wam teraz trochę bliższy i chętniej po niego sięgniecie, bo dzięki niemu możecie urozmaicić dietę i poprawić zdrowie.

Ana