Cukier ma zdrowe zamienniki i życie może być słodkie

Cukier ukryty w produktach

Dawniej kiedy cukier nie był jeszcze znany i ludzie nie poznali jego słodkiego smaku, potrafili się bez niego obejść. Z czasem cukier stał się bardzo popularny, ale niestety jest też bardzo uzależniający. Dzisiaj, gdy cukier jest ogólnie dostępny, bardzo często wykorzystujemy go w nadmiarze. Bywa, że wybieramy dany produkt, nie zdając sobie nawet sprawy, że przyciąga nas właśnie słodki smak cukru. Mam tu na myśli wszystkie produkty, w których nie spodziewalibyśmy się cukru, a jednak tam jest. No bo, czy w pierwszej chwili spodziewamy się cukru w parówce, hamburgerze, musztardzie, czy sosie sałatkowym?

Producenci żywności i całej rzeszy fast-foodów bazują między innymi, na naszym przywiązaniu do smaku cukru. Podsuwają nam produkty, po które chętnie znowu sięgniemy, bo już ich próbowaliśmy i nam smakowały, chociaż nie wiemy czemu. A to właśnie cukier nas do nich przyciąga, chociaż często kryje się pod innymi nazwami. 

Producenci nie chcą rezygnować z cukru, żeby nie pozbawić nas tej słodyczy, do której zdążyliśmy się przyzwyczaić. Są też produkty, które nie mogłyby istnieć bez swojego słodkiego smaku, bo to właśnie słodycz stanowi ich podstawę. Każdy nowo odkryty zamiennik cukru, staje się obiektem pożądania. Niestety, często minusem zdrowych zamienników cukru jest ich cena. Myślę, że przez lata cukier był podstawą, bo jest dość tani i łatwy do pozyskania, więc nie było sensu szukania jego zdrowych zamienników.

Skutki uboczne spożywania cukru

Po co więc szukać? Czy zwykły biały cukier jest zły? Przecież cukier powstaje z trzciny cukrowej i buraków cukrowych, czyli z roślin. A rośliny są zdrowe, więc o co chodzi? Wprawdzie i trzcina i buraki jako rośliny zawierają sporo ważnych witamin i minerałów, ale poddane obróbce, tracą większość z nich. Dodatkowo, żeby z tych “zdrowych roślin” powstał cukier, dodaje się substancje chemiczne, między innymi ultramarynę i dwutlenek siarki. Dlatego powstały cukier oczyszczony czyli rafinowany, nie jest już tak zdrowy. To po prostu puste kalorie, które nie wnoszą niczego dobrego do naszego organizmu. Ponadto biały cukier spożywany w nadmiarze może szkodzić. Przedstawię zaledwie kilka skutków ubocznych cukru:

• uzależnia, po zjedzeniu czegoś słodkiego lepiej się czujemy i mamy ochotę na więcej
• niszczy szkliwo zębów i zaburza florę bakteryjną jamy ustnej
• ogranicza wchłanianie substancji odżywczych z pożywienia
• podrażnia błonę śluzową jelit i żołądka, co zwiększa ryzyko powstawania wrzodów
• zatrzymuje nadmiar wody w organizmie
• powoduje otyłość i zmiany skórne, między innymi cellulit
• może prowadzić do powstania cukrzycy i chorób układu krążenia

Czy cukier jest nam potrzebny?

To, że lubimy smak cukru, jest rzeczą dość oczywistą, chociaż są osoby, którym cukier nie jest potrzebny. Zawsze zazdroszczę osobom, które nie lubią słodyczy, bo nie muszą bać się o zdrowie, czy wagę. Ale z drugiej strony, to im współczuję, bo słodycze w magiczny sposób poprawiają nastrój, podnosząc poziom serotoniny, czyli hormonu szczęścia.

Jest to zasługa naszego mózgu, który “karmi się glukozą”, czyli cukrem. Bez glukozy nasz mózg nie potrafi funkcjonować. Odpowiednia ilość glukozy zachęca mózg do działania. To dlatego często po zjedzeniu małego słodkiego co nieco, mamy więcej energii i lepiej nam się myśli. Chociaż stan taki utrzymuje się dość krótko, dlatego sięgamy po więcej.

Jeśli nie dostarczamy mózgowi czystego cukru, sam wytwarza glukozę z dostarczanych węglowodanów. My czujemy się lepiej, ale nie mamy świadomości, że masz mózg właśnie zjadł cukier. Nie mamy też błogiego uczucia słodyczy w ustach, więc to trochę nie fair, że mózg sam je i nas nie częstuje. Odwracamy więc sytuację, sami jemy słodkie i częstujemy mózg.

Ma to oczywiście też skutki uboczne, bo jeśli mózg musi wytworzyć sobie glukozę, zużywa węglowodany i dodatkowo musi się “narobić”, spalając kalorie. Jeśli to my mu dostarczamy cukier na tacy, nie dość, że nie spala tego, co mamy w nadmiarze, to jeszcze przeważnie dostarczamy mu więcej cukru, niż on potrzebuje. A wtedy organizm magazynuje go w postaci tkanki tłuszczowej na wypadek braku węglowodanów w przyszłości.

Przestawiłam to w bardzo prosty sposób, ale cały proces pozyskiwania glukozy z pożywienia i jej wpływ na funkcjonowanie jest o wiele bardziej skomplikowany.

Świadomość zdrowego odżywiania

Wiemy już, że i tak jakiś cukier jest przez nas wchłaniany i mamy większą wiedzę na temat jego wpływu na nasze funkcjonowanie. Dotyczy to również innych składników odżywczych, bez których nie moglibyśmy prawidłowo funkcjonować. Cała ta wiedza sprawia, że inaczej patrzymy na jedzenie i staramy się wybierać jak najlepsze zdrowe produkty, do jego przyrządzania. To już nie są czasy, że jedzenie dzieliło się na smaczne i niesmaczne. To są czasy, że jedzenie dzielimy też na zdrowe i niezdrowe.

W dobie zdrowego odżywiania, coraz bardziej zwracamy uwagę na skład poszczególnych produktów. Coraz więcej osób ma świadomość, że w produktach może być ukryty cukier, czy tłuszcz. Dlatego coraz częściej producenci żywności, jak i osoby próbujące zdrowo się odżywiać, szukają zdrowych zamienników cukru. Wszystko co w naturalny, zdrowy sposób może zastąpić cukier lub tłuszcz, jest doceniane przez osoby prowadzące zdrowy tryb życia. Jeśli jeszcze okazuje się, że zamiennik cukru, nie jest zbyt drogi, czy trudno dostępny, tym bardziej chętnie po niego sięgamy, bo dzięki niemu życie może być słodkie.

Stewia – słodycz bez kalorii

Jako pierwszy zdrowy zamiennik cukru wybrałam stewię. Jest to roślina, której liście wykorzystuje się do słodzenia np. napojów i deserów. Stewia jest o wiele słodsza od cukru, już jedna łyżeczka sproszkowanych liści stewii, wystarczy by zastąpić szklankę cukru. Wielką zaletą stewii jest całkowity brak kalorii. Ale żeby nie było tak słodko, muszę wspomnieć, że chociaż stewia jest bardzo słodka, to jednak można wyczuć też smak goryczy, który nie każdemu pasuje. 

Stewia może być uważana za zdrowy zamiennik cukru tylko wtedy, gdy będziemy używali jej świeżych lub suszonych liści. Stewia poddana obróbce, w celu uzyskania tabletek czy słodkiego proszku, nie jest już taka zdrowa. A warto korzystać z jej dobroczynnych składników, bo może dostarczyć nam magnez, potas, cynk, żelazo, chrom, wapń oraz witaminy z grupy B. 

Cukier brzozowy – ksylitol

Ksylitol czyli cukier pozyskiwany z kory brzozy jest również bardzo słodki, ale niestety zawiera też kalorie. Jednak i tak ma przewagę nad białym cukrem. Słodycz ksylitolu jest porównywalna do słodyczy cukru, ale kaloryczność jest niższa o ok. 40%. Oprócz niższej kaloryczności ksylitol pomaga w przyswajaniu magnezu i wapnia. Dodatkowo wzmacnia układ immunologiczny, wspiera florę bakteryjną jelit, działa bakteriobójczo i opóźnia proces starzenia. 

Cukier brzozowy można kupić w formie proszku. Nadaje się do słodzenia napojów, zarówno ciepłych jak i zimnych. Można dodawać go do różnego rodzaju słodkich wypieków. Idealnie nadaje się do przetworów owocowych. Ksylitol nie traci swoich właściwości również po zamrożeniu. Jego wszechstronne zastosowanie sprawia, że często jest wykorzystywany przez osoby dbające o zdrowy sposób odżywiania. Niestety wadą ksylitolu jest jego dość wysoka cena, w porównaniu z ceną cukru białego.

Syrop klonowy – cukier w płynie

Płynna słodycz, czyli syrop klonowy też powstaje z drzewa, co mówi nam nazwa. W tym przypadku do produkcji wykorzystuje się pnie klonu. Syrop klonowy jest bardzo słodki, ale o wiele zdrowszy od białego cukru, jest też mniej kaloryczny. On również poza słodyczą i kaloriami dostarczy nam wielu składników mineralnych, takich jak wapń, magnez, fosfor, potas i mangan oraz witamin z grupy B. 

Najczęściej wykorzystuje się go do polewania ciast, deserów i naleśników. Ale sprawdzi się również w drinkach, koktajlach czy napojach gorących np. kawie. Syrop klonowy nadaje się też do słodkich wypieków. Warto jednak pamiętać, że syrop jest płynem i kiedy chcemy dodać go do ciasta, musimy ograniczyć inne płynne składniki. 

Melasa – zdrowy odpad cukru

Melasa jest produktem ubocznym przy produkcji cukru. Trochę to dziwne, że produkując niezdrowy cukier, jako odpad zyskujemy zdrową melasę. Melasa jest mniej kaloryczna niż cukier i zawiera składniki, których cukier został pozbawiony w procesie produkcji. Znajdziemy w niej żelazo, magnez, fosfor, wapń, cynk, chrom, potas, miedź i witaminy z grupy B. 

Melasa bardzo korzystnie wpływa na trawienie i jest pomocna przy zaburzeniach żołądkowo-jelitowych. Dodatkowo melasa jest wykorzystywana do leczenia astmy, zwłaszcza na tle alergicznym. Pomaga łagodzić kaszel i wspiera odporność organizmu. Jest bezpieczna dla kobiet w ciąży. 

Występuje w postaci gęstego, ciemnobrązowego syropu. Można używać jej do deserów, smarowania pieczywa, naleśników i gofrów. Można stosować ją również na ciepło do słodzenia herbaty czy kawy. Sprawdzi się też w różnego rodzaju wypiekach. Bardzo dobrze nadaje się do marynowania mięs.

Miód naturalny – naturalna słodycz

Naturalny miód pszczeli jest dość oczywistym zdrowym zamiennikiem cukru. Jest bardzo słodki, chociaż jego kaloryczność jest porównywalna do kaloryczności zwykłego cukru. Jednak miód naturalny jest nieporównywalnie zdrowszy. Znajdziemy w nim potas, fosfor, sód, magnez i wapń oraz kwas foliowy i biotynę. Dodatkowo miód naturalny zawiera witaminy A, C i te z grupy B. 

Miód wspiera odporność organizmu, pomaga łagodzić kaszel i przeziębienie, wzmacniając układ oddechowy. Korzystnie działa na serce i mózg oraz potrafi obniżyć ciśnienie i złagodzić stres. Ma właściwości antybakteryjne. Więcej na temat miodu możecie przeczytać w innym moim artykule, do którego serdecznie zapraszam “Miód na diecie, czy jak zdrowo grzeszyć”.

Wspomnę tylko, że miód pod wpływem wysokich temperatur traci swoje wspaniałe właściwości, więc nie nadaje się do wypieków. Jeśli chcemy dodać go do herbaty czy mleka, musimy chwilę odczekać, żeby napoje te nie były zbyt gorące.

Syrop daktylowy – słodki jak cukierek

Daktyle mają charakterystyczny słodki smak, mi on przypomina smak cukierka krówki. Dlatego często wykorzystuje się go do różnych batoników czy kulek mocy. Wtedy możemy dodać po prostu suszone daktyle. Ale z daktyli robi się też syrop, który jest zdrowym zamiennikiem cukru. Syrop daktylowy nadaje się do słodzenia napojów oraz do wyrobu cukierków, batoników i wypieku ciast. Daktyle oraz syrop mają bardzo dobre właściwości zlepiające składniki, więc świetnie sprawdzają się przy formowaniu np. cukierków. 

Daktyle zawierają witaminy z grupy B, witaminę E oraz wapń, żelazo i fosfor. Są bardzo bogate w błonnik, co poprawia perystaltykę jelit. Pomagają w problemach z bezsennością i w depresji. Niestety nie są polecane osobom chorującym na cukrzycę.

Cukier zawarty w owocach

Wszystkie powyższe zamienniki cukru to dary natury. Ale do nich należą też owoce, w których również znajdziemy cukier. I to właśnie w owocach spodziewamy się go znaleźć bardziej niż w korze brzozy czy liściach stewii. Musimy pamiętać, że im bardziej dojrzały jest owoc, tym więcej cukru zawiera. Warto wykorzystywać naturalną słodycz, jaką dają nam owoce.

Jeśli potrzebujemy dosłodzić ciasto, deser, czy jogurt czasem wystarczą nam świeże owoce, które jako nieprzetworzone będą najlepszym wyborem. Do najsłodszych i najczęściej wykorzystywanych należą banan, brzoskwinia, winogron, ananas, gruszka i jabłko. Ale bywa też tak, że musimy sięgnąć po owoce suszone, które niestety często zawierają konserwanty np. dwutlenek siarki. Musimy też pamiętać, że owoce zwłaszcza suszone są bardzo kaloryczne. Nie powinniśmy się jednak obawiać tak bardzo owoców, bo poza kaloriami dostarczają nam też wielu witamin, składników mineralnych i cennego błonnika. 

Zarówno świeże jak i suszone owoce bardzo dobrze nadają się do słodzenia wypieków. Ostatnio bardzo dużą popularnością cieszą się banany, które świetnie sprawdzają się przy pieczeniu ciastek, batoników, czy innych słodkich deserów. Banany tak samo jak daktyle mają właściwości zlepiające, więc mogą zastąpić lub ograniczyć jajka w wypiekach. 

Zdrowe odżywianie to również ograniczanie cukru. Niestety w praktyce jest trudniej niż w teorii. Niby wiemy, że cukier szkodzi, że nie powinien występować w naszej diecie, ale tak bardzo lubimy jego słodki smak. Czasem po prostu mamy ochotę na coś słodkiego. Wiedząc jakimi zdrowymi zamiennikami możemy zastąpić cukier, bez wyrzutów sumienia pozwolimy sobie na mały grzech. Pamiętajmy, że od czasu do czasu nasze zdrowe życie może być słodkie. 

Ana