Zioła zastępujące sól, czyli naturalne zamienniki soli

Zioła zastępujące sól w zdrowej kuchni

Sól to jedna z najstarszych przypraw, która nie tylko dodaje smaku potrawom, ale również świetnie konserwuje. Właśnie w celu konserwacji była wykorzystywana od wieków. Przy okazji odkryto, że sól w odpowiedniej proporcji poprawia smak jedzenia. Bardzo długo była uważana za towar luksusowy i nawet stanowiła środek płatniczy. Dziś sól jest już dość tania i powszechna, ale nadal bywa podstawową przyprawą w niejednej kuchni. Oczywiście pojawia się też wiele innych przypraw, które nadają potrawom niepowtarzalnego smaku. Obecne nastawienie na zdrową żywność i naturę sprawia, że coraz częściej w kuchni wykorzystuje się również zioła zastępujące sól i dodające aromatu.

Wykorzystując przyprawy i zioła zastępujące sól chcemy nie tylko poprawić i uatrakcyjnić smak potraw, ale robimy to również ze względu na zdrowie. Niestety sól jedzona w nadmiarze może nam szkodzić, o czym napiszę za chwilę. Mając na uwadze, że sól w codziennej diecie może niekorzystnie wpływać na zdrowie, chcę opisać zioła zastępujące sól, które będą nie tylko naturalne i zdrowe, ale też pachnące i pyszne. Dzięki nim niejedno danie zyska na atrakcyjności i korzystnie wpłynie na zdrowie. 

Czemu nadmiar soli w posiłkach jest zły?

Zacznijmy jednak od tego dlaczego sól w nadmiarze jest szkodliwa i czy w związku z tym powinniśmy ją całkowicie wyeliminować. Sól to inaczej chlorek sodu, a pierwiastek ten jest nam potrzebny do prawidłowego funkcjonowania. To od sodu zależy między innymi właściwa gospodarka wodno-elektrolitowa i równowaga kwasowo-zasadowa. Sód odpowiada również za prawidłowe funkcjonowanie mięśni i nerwów. Jak widać sód jest nam niezbędny, ale znajdziemy go też w innych produktach takich jak jabłka, truskawki, marchew i buraki. A produkty te dostarczają także innych składników mineralnych i witamin. Sód zawierają też zioła zastępujące sól, które również korzystnie wpływają na organizm.

Natomiast nadmiar soli w organizmie może doprowadzić do nadciśnienia tętniczego, a w następstwie do udaru mózgu. Sól niekorzystnie wpływa też na pracę nerek i może doprowadzić do ich niewydolności lub kamicy. Powoduje zatrzymywanie wody w organizmie, co jest niekorzystne, bo ciało jest opuchnięte i pojawia się uczucie ciężkości. Drażniący wpływ soli na śluzówkę żołądka może zwiększyć ryzyko wrzodów, a nawet raka żołądka. Ponadto nadmiar soli wypłukuje wapń, który jest niezbędny do budowy kości i zębów, co może doprowadzić do osteoporozy. Sól niekorzystnie wpływa też na utrzymanie szczupłej sylwetki, ponieważ często jej nadmiar jest wymieniany jako przyczyna otyłości.

Sól w diecie – jaka jest dzienna dawka?

Chociaż sól potrafi bardzo poprawić smak i jest nam potrzebna ze względu na sód, to powinniśmy ją ograniczać. Zalecaną dawką jest 5 gram dziennie, czyli płaska łyżeczka. Być może ta ilość wydaje się spora jak na jedną osobę, ale pamiętajmy, że nie wykorzystujemy soli tylko do posolenia frytek czy innego dania. Sól często jest już dodana do gotowych potraw. Znajdziemy ją nawet w codziennym pieczywie. Więcej o składzie pieczywa pisałam w “Zdrowy skład pieczywa i czego w nim być nie powinno”. Oczywiście sól znajdziemy też w słonych przekąskach i daniach gotowych. Jeśli chcemy używać soli w codziennej diecie wybierajmy sól himalajską, morską lub potasową, które są o wiele zdrowsze od soli kuchennej. 

Aby pozbyć się nadmiaru soli z organizmu powinniśmy między innymi wypijać dużo wody i uprawiać aktywność fizyczną. Nadmiar sodu wydalamy z moczem oraz potem, który właśnie dlatego ma słonawy smak. Im więcej pijemy i się pocimy, tym więcej soli możemy spożywać. Wypijanie większych ilości wody pomoże też ograniczyć zatrzymywanie wody w organizmie, spowodowane nadmiarem soli i nie tylko. Więcej na ten temat pisałam w “Zastoje i wahania wagi na diecie – to ważyć się czy nie?”. Musimy też pamiętać, że wypłukując sód, pozbywamy się innych cennych składników, które musimy uzupełniać. Dlatego może warto wybierać zioła zastępujące sól, które są bogate w cenne składniki mineralne i nie tylko.

Jakie korzyści dają zioła zastępujące sól?

Co oprócz składników mineralnych i witamin dadzą nam zioła zastępujące sól? Ich właściwości są naprawdę imponujące i warte wykorzystania. Zielarstwo często kojarzone jest z medycyną i wiele ziół wykazuje właściwości lecznicze. Należą do nich też zioła zastępujące sól, które dzisiaj opisuję. Np. oregano, majeranek, tymianek i szałwia działają przeciwzapalnie i odkażająco. Sprawdzą się np. przy przeziębieniu. Więcej na ten temat pisałam w “Zioła na przeziębienie – zastosuj i nie daj się chorobie”. 

Ponieważ zioła zastępujące sól i wiele innych wykazują właściwości zdrowotne, należy z nimi uważać. Nie powinno się łączyć ich z niektórymi lekami. Wybranych ziół np. szałwii nie powinny używać kobiety w ciąży. O szkodliwości ziół pisałam w “Zioła mogą być niebezpieczne – kiedy i na które należy uważać?”. Ale żeby nie było, że zioła i sól jednakowo szkodzą, to wyjaśnię, że na pewno zioła zastępujące sól przynoszą więcej pożytku niż sama sól.

Poza opisanymi właściwościami zdrowotnymi bazylia, kolendra, estragon i natka pietruszki pomogą pozbyć się nadmiaru wody z organizmu, co przyda się przy nadmiernym spożyciu soli. Ponadto zioła zastępujące sól pomagają w odpowiednim trawieniu, poprawiając perystaltykę jelit i zapobiegając wzdęciom i zgadze. Bardzo dobrze sprawdzą się jako przyprawa do dań tłustych i ciężkostrawnych. Niezastąpione tu będą np. majeranek i tymianek.

Najczęściej wykorzystywane zioła zastępujące sól

Lubczyk jedno z popularniejszych ziół wykorzystywanych zamiast soli. Do przyrządzania potraw można używać zarówno listków, korzenia, jak i nasion. Jego lekko słony i ostry smak pasuje do wszelkich warzyw oraz mięs i ryb. Sprawdzi się również w sosach i zupach. Najczęściej używa się go do rosołu, ale pasuje też do fasolowej, pomidorowej i kapuśniaku. Liście lubczyka wyglądem przypominają liście selera.

Kozieradka w kuchni najczęściej stosuje się jej suszone nasiona, chociaż wykorzystuje się również liście kozieradki. Kozieradka to zioło, które wchodzi w skład curry. Jej smak pasuje do różnych mięs, ryb i ziemniaków. Bardzo dobrze sprawdzi się też jako składnik musztardy i różnych dipów i sosów oraz marynat. Często wykorzystuje się ją też do dań wegetariańskich, bo pasuje do warzyw i roślin strączkowych. 

Estragon często jest składnikiem mieszanek ziół zamiast soli, ale ze względu na intensywność, dodawany jest w mniejszych proporcjach. Należy stosować go z umiarem, by nie zdominował potrawy. Bardzo dobrze pasuje do dań mięsnych, zwłaszcza drobiu. Jego smak świetnie komponuje się z jajkami oraz nabiałem, szczególnie dobrze smakuje z serami. Estragon wykorzystuje się też do marynat i aromatyzowania octu. 

Kolendra ma specyficzny zapach i smak, który nie każdy lubi. Jednak odpowiednio wykorzystana podnosi walory smakowe potraw i często jest składnikiem mieszanek ziołowych. Liście kolendry przypominają natkę pietruszki. W kuchni wykorzystuje się zarówno liście jak i nasiona kolendry, która pasuje do dań mięsnych i rybnych. Wykorzystywana jest też w kuchni azjatyckiej oraz w daniach pikantnych.

Warzywa i zioła zastępujące sól w posiłkach

Smak potraw podkreślają też warzywa i inne zioła zastępujące sól, które często są składnikami mieszanek przyprawowych. Możemy wybrać ulubione lub połączyć wszystkie razem, oczywiście w mniejszych ilościach. Decydując się na warzywa i zioła zastępujące sól, warto wiedzieć do czego pasują. Trzeba też pamiętać, że zioła zwłaszcza świeże dodajemy pod koniec gotowania, bo pod wpływem wysokiej temperatury mogą stracić cenne właściwości i nabrać goryczy. 

Cebula – bardzo dobrze pasuje do mięs, np. do kotletów mielonych, jest dodatkiem do farszów np. na pierogi, bo bardzo dobrze komponuje się z serem twarogowym, dodaje się ją do różnych zup i sosów. Często wykorzystywana jest w formie suszonej lub prażonej.

Czosnek – jego ostry smak sprawia, że potrawy nie są mdłe, pasuje do mięs i warzyw np. w różnych sałatkach, jest świetną bazą do wszelkich sosów i dipów, może być dodatkiem do tostów i grzanek oraz masła do smarowania. pieczywa

Pieprz – pikantny smak pieprzu pasuje do mięs, dlatego często jest składnikiem marynat, pieprz zaostrzy też smak sosów i zup, najczęściej dodaje się go do rosołu i flaków, dobrze komponuje się też z kapustą, pomidorem i ogórkiem

Gorczyca – często kojarzona tylko z musztardami, marynatami i przetworami konserwowymi, świetnie pasuje też do mięs, zwłaszcza pieczonych i grillowanych, bardzo dobrze sprawdza się jako dodatek do farszu mięsnego.

Papryka czerwona – lekko słodka i dodająca koloru posiłkom, pasuje do dań mięsnych np. gulaszu oraz wszelkich warzyw, dobrze komponuje się z ryżem i makaronem oraz jajkami i nabiałem, pasuje do pasztetów i past kanapkowych.

Zioła zastępujące sól i poprawiające trawienie

Zioła zastępujące sól w kuchni i poprawiające smak potraw. korzystnie wpłyną też na trawienie. Poprawią perystaltykę jelit, ograniczą wzdęcia, zgagę i niestrawność. Najbardziej sprawdzą się tu poniższe zioła, które warto stosować po obfitym posiłku. Co jeszcze pomaga na przejedzenie opisywałam w “Dieta oczyszczająca po przejedzeniu – jak poczuć się lekko?”. Wszystkie zioła zastępujące sól i ułatwiające trawienie mają podobny wygląd, smak i właściwości. Dodatkowo są bardzo aromatyczne.

Cząber to najostrzejsze z opisywanych ziół poprawiających trawienie. Wykorzystywany jest do przyrządzania dań mięsnych i ciężkostrawnych, np. z roślin strączkowych. Bardzo dobrze sprawdza się w zawiesistych, tłustych zupach i gulaszach. Nadaje się do dań pieczonych i grillowanych. Pasuje też do jajek i twarogu oraz wszelkich sałatek.

Tymianek często dodawany jest do dań ciężkich i tłustych, które mogą powodować niestrawność. Bardzo dobrze sprawdza się w zupach fasolowej i grochowej oraz innych daniach z roślin strączkowych, np. fasolce po bretońsku. Tymianek często wykorzystuje się jako dodatek do faszerowania mięsa. Ale tymianek pasuje też do łagodniejszych dań, np. jajek i twarogu.

Majeranek jest ziołem bardzo popularnym w kuchni polskiej. Dodawany jest do barszczu białego, żurku, grochowej i fasolowej oraz flaków. Majeranku używa się również do produkcji kiełbas, dlatego często nosi nazwę “kiełbasiane zioło”. Jest też podstawowym ziołem wykorzystywanym w pasztetach. Świeże listki majeranku sprawdza się na kanapkach i w sałatkach.

Oregano chociaż kojarzone jest głównie z pizzą, z powodzeniem można używać w sałatkach. Oregano świetnie pasuje też do sosów podawanych do makaronu. Oczywiście jako zioło poprawiające trawienie sprawdzi się również w daniach ciężkostrawnych i tłustych. Może być składnikiem zarówno zup jak i sosów. Bardzo dobrze pasuje do jajek i twarogu.

Zioła zastępujące sól a sól ziołowa

Sól ziołowa to nie samo co zioła zastępujące sól, chociaż nazwy są bardzo mylące. W sklepach możemy spotkać zarówno jedne jak i drugie mieszanki. Zioła zastępujące sól to mieszanka odpowiednich ziół w różnych proporcjach. Powinniśmy znaleźć tam tylko zdrowe zioła i przyprawy, które mogą być dedykowane konkretnym potrawom np. do mięs, sałatek czy sosów. Niektóre z nich zawierają ekstrakt drożdżowy, który daje lekko słony posmak i  zastępuje bardziej szkodliwy glutaminian sodu. Chociaż ekstrakt drożdżowy uważany jest za bezpieczny, lepiej żeby zioła zastępujące sól go nie zawierały.

Natomiast jeśli chodzi o sól ziołową to w większości sól z dodatkiem ziół, które niekoniecznie mają za zadanie ją zastępować. W soli ziołowej znajdziemy zioła, które korzystnie wpływają na smak potraw. Czyli mamy po prostu sól aromatyzowaną i wzbogaconą ziołami. Taka sól przeważnie jest lekko zielonkawa i urozmaicona ziołami takimi jak czosnek, cebula, pietruszka i bazylia. Niestety często możemy znaleźć tam również wzmacniacze smaku i aromatu. W tym celu warto czytać skład na opakowaniu. 

Jeżeli same zioła zastępujące sól nie są dla nas wystarczające i potrzebujemy odrobiny soli, możemy zrobić domową sól ziołową. Najzdrowsza sól ziołowa powstanie z soli himalajskiej lub morskiej oraz opisywanych dzisiaj ziół.

Co zawierają mieszanki przyprawowe?

Wybierając różne mieszanki przyprawowe też powinniśmy zwracać uwagę na ich skład. Jeśli na pierwszym miejscu widzimy sól i cukier, a dopiero potem kilka ziół i przypraw, powinniśmy się zastanowić, co tak naprawdę kupujemy. W każdym produkcie znajduje się najwięcej składników z pierwszych miejsc na liście. Jeśli więc widzimy poznane dziś zioła zastępujące sól na końcu składu, a przed nimi cukier, sól, olej palmowy, wzmacniacze smaku i aromatu, odłóżmy taką mieszankę na sklepową półkę. Przy okazji polecam inny mój artykuł dotyczący oleju palmowego, który niestety często jest składnikiem mieszanek przyprawowych “Olej palmowy, czyli roślinny – to czemu uważany jest za zły?”.

Zioła zastępujące sól to taka trochę nowoczesna, zdrowa sól, po którą coraz chętniej sięgamy. Bardzo szybko potrafimy przyzwyczaić się do nowych smaków i kiedy ograniczymy sól, posiłki z niej nadmiarem przestają nam smakować. Zauważyłam sama po sobie, jak bardzo nie lubię zbyt przesolonych dla mnie potraw, którymi inni nadal się zachwycają. Dlatego życzę Wam nowych przyzwyczajeń, nowych doznań smakowych i nowego zdrowszego życia. A życzę Wam tego wszystkiego z miasta, w którym żyję i prowadzę ten blog i którego nazwa bardzo pasuje do dzisiejszego tematu. Pozdrawiam Was z Nowej Soli…

Ana