Rumianek – kartka z zielnika. Ale po co i z czym to się je?

Rumianek – wdzięczne zioło z pól i łąk

Wyjątkowo chłodna wiosna sprawiła, że nie mogłam doczekać się aż zakwitnie jedno z moich ulubionych łąkowych ziół, czyli wdzięczny rumianek. Mimo końca maja na dzisiejszym spacerze znalazłam tylko kilka nieśmiało kwitnących kwiatków rumianku. Mam nadzieję, że za kilka tygodni będzie ich na tyle dużo, że będę mogła trochę ich zebrać, by potem ususzyć na zimę. Normalnie rumianek kwitnie między majem a sierpniem, często tworząc piękne bujne kobierce. Jest ziołem jednorocznym, ale bardzo łatwo się rozsiewa. Nie wymaga szczególnego traktowania, chętnie pokrywa łąki i pola. Nadaje się też do przydomowego ogródka, trzeba tylko pamiętać, że rumianek łatwo może zdominować ogród, rosnąc niekoniecznie tylko tam, gdzie byśmy chcieli.

To właśnie rumianek wybrałam jako kolejne zioło do opisania w moim zielniku. Może gdy już śmielej zakwitnie zachęci Was, by łaskawiej na niego spojrzeć i skorzystać z jego dobroczynnych właściwości. Ja lubię rumianek za wdzięczne, delikatne, białe kwiatki, które pięknie zdobią łąki. Podoba mi się też jego ciepły charakterystyczny zapach. Rumianek cenię też za jego wszechstronność zastosowania. Właściwości rumianku wykorzystuje się w medycynie i kosmetyce oraz w uprawie roślin. 

Cenne właściwości rumianku

Najcenniejsze właściwości rumianku znajdują się w białych kwiatkach z żółtymi środkami, które kwitnąc na rozgałęzieniach pędów tworzą kwiatowe koszyczki. Kwiaty jak i pędy rumianku mają charakterystyczny, dość intensywny zapach. Zawdzięczają go cennemu olejkowi eterycznemu, który jest najważniejszym składnikiem rumianku. Oprócz olejku w rumianku znajdują się flawonoidy, garbniki, związki śluzowe, cholina, witamina C oraz składniki mineralne. Przy okazji polecam inny mój wpis “Składniki mineralne w pożywieniu – gdzie i po co ich szukać?”. Tak bogaty skład sprawia, że rumianek wykazuje wiele cennych właściwości i jest wykorzystywany do produkcji leków i kosmetyków.

Rumianek można stosować wewnętrznie w postaci naparów lub jako składnik suplementów diety. Stosowany w ten sposób rumianek pomaga na wiele dolegliwości, wykazując działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i rozkurczowe. Rumianek może być też stosowany zewnętrznie w postaci okładów lub jako dodatek do różnego rodzaju maści, żeli i kosmetyków. W medycynie i kosmetyce najczęściej wykorzystuje się suszone kwiatowe koszyczki rumianku lub olejek rumiankowy. 

Na co pomaga rumianek?

Zdrowotne właściwości rumianku były wykorzystywane od dawna, głównie w medycynie ludowej. Obecnie rumianek dodaje się do wielu leków i preparatów medycznych, zarówno do stosowania wewnętrznego jak i zewnętrznego. Rumianek można też stosować wziewnie w formie inhalacji. Rumianek stosowany wewnętrznie np. w postaci naparów bardzo dobrze sprawdza się w leczeniu schorzeń układu pokarmowego. Przyspiesza trawienie, ogranicza uczucie pełności oraz pomaga zapobiegać mdłościom. Po rumianek warto sięgnąć po obfitym posiłku, wspominałam o tym w “Dieta oczyszczająca po przejedzeniu – jak poczuć się lekko?”. Rumianek działając wiatropędnie zmniejsza wzdęcia oraz poprawia perystaltykę jelit. Ponadto rozkurcza mięśnie gładkie, łagodząc ból brzucha. Jest to bardzo pomocne w przypadku niestrawności, a także podczas bolesnej miesiączki. 

Przeciwzapalne działanie rumianku pomaga łagodzić podrażnienie błony żołądka i stany zapalne jelit. Jest także bardzo pomocne w przypadku zapalenia i podrażnienia stref intymnych oraz pęcherza moczowego. Dodatkowo rumianek działając moczopędnie poprawia pracę nerek i oczyszcza cały układ moczowy. Właściwości przeciwzapalne wspierają także układ oddechowy, zwłaszcza w przypadku zapalenia górnych dróg oddechowych. W razie przeziębienia warto sięgnąć po inhalacje z rumianku, które mogą być pomocne również w przypadku alergii i kataru siennego. Natomiast na bolące gardło warto stosować płukanki z rumianku, które złagodzą również stany zapalne jamy ustnej.      

Rumianek stosowany zewnętrznie np. do przemywania ran, przyspiesza ich gojenie, łagodzi swędzenie i ogranicza opuchliznę. Sprawdzi się w przypadku owrzodzeń, oparzeń i ukąszeń owadów. Więcej na ten temat pisałam w “Zioła na urazy – siniaki, skaleczenia, oparzenia i ukąszenia”. W przypadku zapalenia spojówek, również pomocne będzie przemywanie oczu naparem z rumianku. Zabieg ten ograniczy pieczenie i zaczerwienienie oczu oraz zmniejszy obrzęk powiek. 

Warto też pamiętać, że rumianek wykazuje działanie uspokajające. Łagodzi stres i napięcie nerwowe oraz ułatwia zasypianie. W tym przypadku sprawdzi się kąpiel z dodatkiem rumianku, a także herbatka rumiankowa. Więcej uspokajających ziół poznacie w “Napary ziołowe poprawiające nastrój, czyli zioła na doła”.

Bezpieczny rumianek dla kobiet w ciąży

Uspokajające działanie rumianku polecane jest kobietom w ciąży, ponieważ pomaga im pozbyć się towarzyszącego często uczucia niepokoju. Przyszłe mamy obawiają się o zdrowie dziecka, które noszą pod sercem. Martwią się też nadchodzącym porodem i tym czy sprawdzą się w roli matki. W “Prezent i gratulacje dla przyszłych rodziców” napisałam jak można zadbać o przyszłą mamę. Bezpieczny relaks i wyciszenie zapewni jej napar z rumianku. Przy okazji dostarczając jej oraz dziecku cennych składników.

Dla przyszłych mam bardzo pomocne będzie też rozkurczające działanie rumianku. Skurcze w ciąży mogą doprowadzić do poronienia lub wcześniejszego porodu. Rozluźniające i rozkurczowe herbatki z rumianku pomogą bezpiecznie donosić ciążę. Rumianek w ciąży ograniczy też dokuczliwe nudności i inne problemy żołądkowe. Z powodzeniem może zastąpić tabletkę na ból głowy. Przeciwzapalne działanie rumianku będzie przydatne także po porodzie do przemywania stref intymnych oraz w postaci okładów na podrażnione karmieniem piersi.

Herbatka rumiankowa dla małych dzieci

Rumianek jest bezpiecznym ziołem, które może być podawane również małym dzieciom. Jego łagodne, ale skuteczne działanie pomoże rozluźnić bolący brzuszek. Delikatne właściwości wiatropędne złagodzą kolkę jelitową, która często towarzyszy niemowlętom. Działając przeciwzapalnie rumianek ochroni delikatny żołądek maluszka. Właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe rumianku pomogą również na swędzące i bolące dziąsła w czasie ząbkowania. Ponadto herbatka rumiankowa uspokoi dziecko i pomoże mu zdrowo zasnąć.

Rumianek można też wykorzystać do pielęgnacji małych dzieci. Kosmetyki z dodatkiem rumianku lub okłady z naparu rumiankowego będą pomocne do przemywania skóry. Przeciwzapalne działanie rumianku pomaga zapobiegać pieluszkowemu zapaleniu skóry. Przemywanie rumiankiem podrażnionej skóry szybciej ją zagoi oraz ograniczy swędzenie. Napar z rumianku można wykorzystać też do przemywania delikatnych oczu dziecka.

Zastosowanie rumianku w kosmetyce

Przeciwzapalne i przeciwbakteryjne właściwości rumianku wykorzystuje się również w kosmetyce. Rumianek można spotkać w płynach do kąpieli, balsamach, szamponach, kremach, maseczkach, pastach do zębów i płynach do higieny intymnej. Bardzo dobrze nadaje się do pielęgnacji skóry podrażnionej i trądzikowej. Łagodzi ją i przyspiesza leczenie drobnych ran. Dodatkową zaletą rumianku jest jego lekko zmiękczające i rozjaśniające działanie, które ogranicza widoczność ewentualnych blizn. Właściwości rozjaśniające rumianku wykorzystywane są też w kremach do twarzy i ciała. Ograniczają cienie pod oczami i rozjaśniają skórę, która wygląda na zdrową i wypoczętą. “Zioła na skórę – naturalnie piękna, promienna twarz i ciało”.

Rumianek pomaga także w pielęgnacji włosów i skóry głowy. Działając przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie łagodzi stany zapalne i swędzenie skóry oraz zapobiega powstawaniu łupieżu. Ponadto rumianek odżywia cebulki włosów, poprawiając ich kondycję i ograniczając wypadanie włosów. Włosy pielęgnowane rumiankiem są elastyczniejsze, co zapobiega ich łamaniu. Trzeba też pamiętać o rozjaśniającym działaniu rumianku, dlatego rumianek idealnie nadaje się do włosów blond, którym nadaje naturalny połysk. Do pielęgnacji włosów można stosować wcierki lub płukanki z przestudzonego naparu rumiankowego. “Zioła na włosy – naturalna regeneracja, gęstość i blask”.

Z rumianku można robić też parówki na twarz oraz relaksujące kąpiele. Parówki z naparu rumiankowego złagodzą podrażnienia skóry twarzy i rozjaśnią zaczerwienioną twarz. Kąpiel z dodatkiem rumianku będzie bardzo pomocna na skórę podrażnioną opalaniem. Ponadto kąpiel rumiankowa pomoże złagodzić infekcje dróg moczowych i stref intymnych. Oczywiście kąpiel taka odpręży zapewniając spokój i pomoże w zasypianiu. “Ziołowa kąpiel – zdrowy i aromatyczny relaks”.

Jadalne kwiatki rumianku jako ozdoba

Wprawdzie jak w każdym tytule z mojego zielnika, także w tym, znajdują się słowa “i z czym to się je”, to jednak po części pominę tę kwestię. Rumianku jako rośliny się nie je, chociaż jest rośliną jadalną. Rumianek nie występuje w przepisach kulinarnych. Jednak kwiatki rumianku wykorzystuje się do ozdabiania potraw, zwłaszcza deserów. Kwiatki rumianku można też wykorzystać jako składniki i ozdobę sałatek. Bardzo ładnie będą wyglądały i lepiej smakowały w połączeniu z owocami.

Ponadto z rumianku można robić napary do picia, co po części też jest jedzeniem. Warto pamiętać, że rumianek to jedno z bezpiecznych ziół. Rumiankowy napar można wypijać nawet kilka razy dziennie. “Zdrowe herbatki ziołowe, które warto pić codziennie”. W dodatku napar z rumianku jest na tyle bezpieczny, że mogą pić kobiety w ciąży i małe dzieci. Jest to istotne, bo wiele ziół chociaż posiada cenne właściwości, trzeba stosować z umiarem. “Zioła mogą być niebezpieczne – kiedy i na które należy uważać?”

Rumianek pomocny w uprawie roślin

Rumianek to również świetny pomocnik w uprawie roślin, zarówno doniczkowych, jak i tych rosnących w ogrodzie. Właściwości rumianku chronią rośliny przed szkodnikami, grzybami i pleśnią. Opryski z naparu lub wyciągu z rumianku pomagają pozbyć się mszyc, przędziorków i gąsienic. Jeśli natomiast w doniczkach zadomowiły się ziemiórki, podlewanie roślin wystudzonym naparem z rumianku, pomoże się ich pozbyć lub chociaż ograniczyć ich populację. Więcej na temat jak pozbyć się ziemiórek pisałam w “Ziemiórki, a więc wojna! Sposoby ekologiczne i biologiczne”.

Napar z rumianku bardzo dobrze radzi sobie z pleśnią w doniczkach. Wystarczy wykorzystywać go do podlewania roślin. “Pleśń w doniczce – jak sobie z nią poradzić”. Naparem z rumianku warto podlewać rośliny nawet profilaktycznie, zwłaszcza w okresie jesienno zimowym, kiedy to w szczególności pleśń lubi zaglądać do naszych doniczek. “Skąd się bierze pleśń w doniczkach?”. Profilaktyczne podlewanie rumiankiem może zapobiec temu problemowi.    

Bardzo ważne jest to, że stosowanie rumianku nie szkodzi roślinom, a wręcz bardzo dobrze je wzmacnia. Do podlewania roślin w celu nawożenia ziemi można wykorzystać wyciąg z kwiatów i pędów rumianku. Bogaty skład rumianku pomoże użyźnić ziemię, poprawi wzrost roślin i uodporni je na ataki szkodników oraz uchroni przed chorobami. “Nawożenie ziół w doniczkach – po co i jak nawozić zioła?”. Napar z rumianku warto wykorzystać też do moczenia nasion przed wysiewem. Tak namoczone nasiona będą pozbawione zarodków grzybów i zalążków pleśni. Ponadto rozmiękczone nasiona szybciej wykiełkują.

Zbiór i suszenie kwiatów rumianku

Kwiaty rumianku zwane też koszyczkami zbiera się na początku kwitnienia. Takie młode kwiaty możemy poznać je po tym, że ich płatki układają się płasko tworząc wdzięczny biało żółty kwiatek. Starsze kwiaty rumianku posiadają bardziej wypukły żółty środek, a ich płatki opadają w dół. Ale to właśnie młode kwiaty rumianku zawierają najwięcej wartościowych składników. Jeśli chcemy jeszcze bardziej je wykorzystać, powinniśmy zbierać je w słoneczne dni, w godzinach popołudniowych.

Wysoka temperatura często niekorzystnie wpływa na właściwości ziół. Dlatego jeśli chcemy ususzyć kwiaty rumianku, najlepiej powiesić je główkami w dół w ciepłym i przewiewnym miejscu. Możemy też rozłożyć główki kwiatów rumianku na papierze, najlepiej tak, żeby się nie dotykały. Kiedy chcemy przyspieszyć proces suszenia, możemy użyć suszarki do owoców i grzybów lub piekarnika. Jednak pamiętajmy, by temperatura nie przekraczała 40-50 stopni Celsjusza. Oczywiście jeśli zależy nam na zachowaniu cennych właściwości rumianku.

Kwitnący rumianek wyróżnia się na tle łąk i pól swoim białym kolorem. Często traktowany jest też jako chwast, zwłaszcza na polach uprawnych. Jednak jego zalety są na tyle doceniane, że częściej zalicza się go do wartościowych ziół. Jeśli nie chce nam się samodzielnie zbierać i suszyć koszyczków rumianku, to w sklepach znajdziemy duży wybór gotowych herbatek rumiankowych. Warto też korzystać z innych zalet rumianku i korzystać z zawierających go kosmetyków i suplementów diety. To łagodne, ale skuteczne zioło na pewno korzystnie wpłynie na nasze zdrowie i urodę.

Ana