Bez czarny – kartka z zielnika. Ale po co i z czym to się je?

Dziki czarny bez zapraszany do ogrodów

Wracając po krótkiej przerwie chcę zaprosić Was na kartki mojego zielnika, na które tym razem trafił bez czarny. Ten dziko rosnący krzew poza nazwą w niczym nie przypomina ozdobnych krzewów bzów, na których piękne i pachnące kwiaty czekamy każdej wiosny. Dziki bez czarny też kwitnie wiosną, ale zapach i wygląd jego kwiatów jest całkiem inny. Czarny bez nie kwitnie na czarno jak mogłaby sugerować nazwa. Kwiaty czarnego bzu są kremowo białe. Nazwa pochodzi od owoców, które gdy dojrzeją przybierają ciemny prawie czarny kolor. Opisując bez czarny na kartkach mojego zielnika chcę nie tylko przedstawić jego cenne właściwości, ale także obalić mit, dzięki któremu ten ziołowy krzew nie jest w pełni doceniany.

Bez czarny można spotkać jako dziko rosnący krzew, często wybierający obrzeża dróg, łąk i rowów. To bardzo wytrzymała roślina, która nie wymaga specjalnych warunków. Ze względu na dużą odporność na mróz i słońce idealnie nadaje się do łatwej uprawy w przydomowych ogrodach. Nie wymaga też specjalnej gleby, ale najlepiej czuje się na ziemi lekko próchniczej. Bez czarny coraz częściej zapraszany jest do ogrodów ze względów ozdobnych. Najpierw zachwyca pięknymi biało kremowymi kwiatami, a potem pięknymi czarnymi owocami ułożonymi w baldachimy. Zarówno kwiaty, jak i owoce bzu czarnego posiadają wiele cennych właściwości. I to jest kolejny powód, by kwiaty i owoce bzu czarnego mogły być pod ręką we własnym ogrodzie.

Surowe kwiaty i owoce czarnego bzu są toksyczne

Wiele osób boi się bliskiego sąsiedztwa bzu czarnego, uważając go za trujący. I to jest właśnie mit, który chciałabym obalić. Trujące toksyny znajdują się tylko w liściach i korze bzu czarnego. Kwiaty i owoce bzu czarnego można bezpiecznie spożywać, ale po poddaniu ich obróbce termicznej, która usunie toksyny. “Gotowane, smażone, pieczone – ciepło i zdrowo na żołądku”. Kwiaty i owoce bzu czarnego poddane wysokiej temperaturze są całkowicie bezpieczne. Mogą je spożywać kobiety w ciąży i małe dzieci.

Toksyny znajdujące się w liściach i korze bzu czarnego skutecznie odstraszają szkodniki. Należą do nich między innymi komary, krety i nornice. Jako dorośli ludzie jesteśmy świadomi niebezpieczeństwa jakie niesie zjedzenie toksycznych części bzu czarnego. Nie powinniśmy jednak uprawiać go w ogrodzie gdy mamy dzieci lub zwierzęta, a zwłaszcza koty. Zjedzenie liści lub surowych kwiatów i owoców może powodować zatrucie pokarmowe, biegunkę, wymioty, a nawet śpiączkę. Przy okazji polecam artykuł, w którym opisuję inne bezpieczne i niebezpieczne rośliny dla kota “Zioła dla kota – bezpieczne rośliny w domu pupila”. 

Nie wiem czy Was uspokoiłam, czy jeszcze bardziej wystraszyłam, ale bez czarny ma wiele zdrowotnych właściwości. Odpowiedzialnie stosowany przyniesie wiele korzyści. Pamiętajmy jednak, że jest to zioło i jak wiele innych ziół może działać jak leki lub wchodzić z nimi w niebezpieczną interakcję. Przypominam o tym zawsze, gdy opisuję lecznicze właściwości ziół “Zioła mogą być niebezpieczne – kiedy i na które należy uważać?”.

Zdrowotne właściwości czarnego bzu

Kwiaty i owoce czarnego bzu wykazują podobne właściwości i są bardzo dobrym źródłem witamin C, A i B. Dzięki dużej ilości witaminy C, bez czarny jest świetnym ziołem poprawiającym odporność organizmu. Wzmacnia i uszczelnia błony śluzowe, chroniąc organizm przed wirusami. “Zioła na odporność – niech wirusy idą precz”. Zawarta w czarnym bzie witamina C przyda się również gdy dopadnie nas przeziębienie ponieważ pomoże szybciej wrócić do zdrowia. Ponadto bez czarny oczyszcza oskrzela z zalegającej wydzieliny, co ogranicza kaszel i łagodzi katar. Płukankami z czarnego bzu możemy złagodzić ból gardła. “Zioła na przeziębienie – zastosuj i nie daj się chorobie”.

Bez czarny wykazuje też właściwości przeciwgorączkowe i działając napotnie, pomaga obniżyć temperaturę ciała. “Zioła przeciwgorączkowe, rozgrzewające i napotne”. Regenerujące i wzmacniające działanie czarnego bzu przyspieszy powrót do formy po przebytej chorobie. Bez czarny często wykorzystywany jest w przemyśle farmaceutycznym. Najczęściej możemy spotkać go w lekach i suplementach na przeziębienie, kaszel, ból gardła oraz wzmocnienie organizmu. 

Bez czarny wspiera odchudzanie

Bez czarny powinien znaleźć miejsce w naszej codziennej diecie. Oprócz wielu witamin jest też bogatym źródłem składników odżywczych. W czarnym bzie znajdziemy między innymi potas, wapń, fosfor, magnez i cynk. “Składniki mineralne w pożywieniu – gdzie i po co ich szukać?”. Dzięki zawartości błonnika bez czarny ogranicza uczucie głodu, poprawia trawienie, zapobiega zaparciom i wzdęciom. 

Właściwości te wraz z właściwościami moczopędnymi wspierają odchudzanie i pomagają pozbyć się nadmiaru wody z organizmu. Zmniejszają też opuchliznę spowodowaną zatrzymaniem wody w organizmie. Często to właśnie nadmiar wody w trakcie diety odchudzającej powoduje zastoje, a nawet przyrost wagi, co może zniechęcać do dalszego odchudzania. Dzięki działaniu czarnego bzu możemy poczuć się lżejsi i  nasze obwody podczas mierzenia na pewno będą mniejsze. “Zastoje i wahania wagi na diecie – to ważyć się, czy nie?”.

Bez czarny oczyszcza organizm z toksyn i zbędnych produktów przemiany materii. Oczyszczony organizm łatwiej chłonie cenne witaminy i składniki odżywcze, co przyspiesza przemianę materii i korzystnie wpływa nie tylko na wagę, ale na zdrowie, skórę, włosy i paznokcie. W efekcie mamy więcej energii i poprawia nam się ogólne samopoczucie.

Zdrowe przetwory z czarnego bzu

Wykorzystując bez czarny w diecie musimy pamiętać o najważniejszej zasadzie. Kwiaty i owoce bzu czarnego możemy spożywać tylko po poddaniu ich obróbce termicznej. Dlatego chociaż bez czarny jest zdrowy i kusi owocami nie możemy jeść ich bezpośrednio z krzaka spotkanego na spacerze. “Jadalne owoce ziołowych krzewów spotkanych na spacerze”.

Bez czarny nie jest często wykorzystywany w kuchni, ale z powodzeniem może zdrowo uzupełnić naszą codzienną dietę. Najbardziej popularne produkty z czarnego bzu to soki, syropy, dżemy wina i nalewki. W sklepach i aptekach możemy kupić gotowe produkty, ale możemy też sami przygotować pyszne i zdrowe przetwory z czarnego bzu.

Pamiętajmy jednak, by kwiaty i owoce, które chcemy wykorzystać pochodziły w czystych terenów. Kwiaty powinny być zbierane w pełnym rozkwicie, ale nie już pociemniałe i podsuszone. Owoce czarnego bzu powinny być w pełni dojrzałe, najlepsze będą te zbierane pod koniec lata. Zarówno kwiaty jak i owoce czarnego bzu możemy też ususzyć, by robić z nich potem napary lub dodawać do sałatek i ciast. Bardzo dużą popularnością cieszą się świeże kwiaty czarnego bzu w cieście naleśnikowym.

Bez czarny poprawia kondycję skóry

Bez czarny oprócz właściwości poprawiających odporność i zdrowie korzystnie wpływa na kondycję skóry. Dlatego znajduje zastosowanie również w przemyśle kosmetycznym. Bez czarny możemy znaleźć między innymi w kremach, tonikach, maseczkach i perfumach. Dzięki wielu antyoksydantom bez czarny opóźnia starzenie się organizmu. Pomocne jest tu też regeneracyjne działanie czarnego bzu. Zawarta w bzie witamina A poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci. Przeciwzapalne i przeciwbakteryjne właściwości czarnego bzu pomagają w walce z trądzikiem. Łagodzą podrażnienia i stany zapalne oraz oczyszczają skórę. Ponadto regeneracyjne właściwości przyspieszają gojenie ran i ograniczają powstawanie blizn, również potrądzikowych.

Bez czarny wspomaga syntezę kolagenu w skórze, co znacząco poprawia jędrność skóry. Regeneracyjne działanie czarnego bzu wykorzystuje się w preparatach przeciwzmarszczkowych. Właściwości poprawiające ukrwienie skóry również pomagają zapobiegać zmarszczkom i korzystnie wpływają na kondycję skóry. Duża zawartość witaminy C wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne, co wykorzystywane jest w przypadku skóry naczynkowej. Napar z czarnego bzu z powodzeniem sprawdzi się do przemywania skóry trądzikowej, ale może też zastąpić tonik do każdego rodzaju skóry. Natomiast okłady na oczy z naparu pomogą usunąć opuchliznę i cienie pod oczami.

Kwiaty czarnego bzu dodawane do kąpieli 

Kwiaty czarnego bzu idealnie nadają się do pachnącej kąpieli. Nie tylko zadziałają relaksująco, ale także korzystnie wpłyną na skórę. Taka kąpiel złagodzi podrażnienia i stany zapalne oraz przyspieszy ich gojenie. Kojące i regenerujące działanie czarnego bzu przyda się po nadmiernym opalaniu. Ponadto bez czarny pomoże pozbyć się przebarwień na skórze i rozjaśni piegi uwydatnione przez działanie słońca.

Właściwości czarnego bzu działają na skórę ujędrniająco i wygładzająco. Sprawiają, że skóra jest dobrze nawilżona i elastyczna. Dlatego bez czarny możemy znaleźć w balsamach i innych kosmetykach do skóry. Dzięki właściwościom poprawiającym krążenie często wykorzystuje się go także do walki z cellulitem. Bez czarny łagodzi opuchliznę wywołaną urazami lub zatrzymaniem wody w organizmie, co również wpływa na wygląd skóry. Kwiaty czarnego bzu dodane do kąpieli pomagają zmiękczyć skórę. Może to być przydatne, gdy chcemy usunąć martwy naskórek lub odciski i modzele.

Kosmetyki do włosów z czarnym bzem

Bez czarny wykorzystywany jest także w kosmetykach do pielęgnacji włosów. Jego nawilżające i regenerujące działanie pomaga odbudować zniszczone i przesuszone włosy. “Zioła na włosy – naturalna regeneracja, gęstość i blask”. Z naparu z czarnego bzu można przygotować płukanki do włosów, które nie tylko zadziałają wzmacniająco, ale także dodadzą zdrowego blasku i przyjemnej miękkości.

Włosy po użyciu czarnego bzu będą wygładzone i nawilżone. Zapobiega to nadmiernemu plątaniu się włosów i nie naraża ich na uszkodzenia podczas rozczesywania. Przeciwzapalne i antyseptyczne działanie czarnego bzu pomaga złagodzić stany zapalne skóry głowy. Jest to bardzo pomocne w walce z łupieżem, bo pomaga oczyszczać i leczyć skórę głowy. Stosując na włosy preparaty z czarnym bzem musimy pamiętać, że ma on lekkie działanie przyciemniające włosy. Dotyczy to zarówno kwiatów jak i owoców czarnego bzu, z których możemy robić płukanki i maseczki. 

Zioła i kwiaty spotkane na spacerze

Chociaż kwiaty czarnego bzu pięknie kwitną i ładnie wyglądają na krzewach, po zerwaniu są podatne na szybkie więdnięcie. Z pewnością nie nadają się do ozdoby stołu bez użycia wody. Nie postoją też za długo w bukiecie z innymi ziołami zebranymi na wiosenno letnim spacerze. “Zioła dziko rosnące, czyli bukiet ziół z letniego spaceru”. Dlatego korzystajmy z ich dobrodziejstw póki są świeże, a potem czekajmy na pyszne, zdrowe owoce czarnego bzu, zbierane pod koniec lata.

Ponieważ bez czarny już prawie przekwitł, a na owoce trzeba poczekać, możemy rozejrzeć się za innymi dziko rosnącymi ziołami. Pamiętajmy, że wiele z nich chociaż uważane za chwasty, ma wiele cennych właściwości “Jadalne dzikie zioła z lasów, pól i łąk, czyli chwasty na talerzu”. Cieszmy się nie tylko urokami roślin i ziół, ale bierzmy też dla siebie (z szacunkiem dla środowiska), to co tak hojnie daje nam natura.

Ana