Herbata biała, zielona, czerwona – bo nie musi być czarna

Herbata – uniwersalny ciepły napój

Sięgając po ciepły napój nie tylko zimą, często wybieramy herbatę. Uniwersalna w smaku herbata pasuje do każdego posiłku, niezależnie od tego czy jemy coś tłustego i pikantnego, czy słodkie ciastko. Czasami wystarczy nam sama herbata, której picie jest dla nas przyjemnością. Ale czym dokładnie jest herbata? Czy oprócz przyjemności picia, pełnego smaku i aromatu daje nam coś jeszcze? Jakie są właściwości herbaty i czy herbata jest zdrowa? A o co chodzi z kolorami herbat? Czym różnią się poszczególne rodzaje herbat biała, zielona, czerwona i czarna? Którą herbatę wybierać najczęściej? Czy herbata nadaje się tylko do picia, czy może ma też inne zastosowanie?

Herbata to napój, który powstaje z parzenia pąków i liści krzewu herbacianego o szczególnym aromacie, smaku i właściwościach. I chociaż herbaty różnią się od siebie, to wszystkie powstają z jednego gatunku roślin. Smak, kolor, aromat i właściwości herbaty zależą od miejsca i warunków wzrostu oraz zbioru i dalszej obróbki. Na smak, aromat i właściwości herbaty wpływ ma też sposób i długość jej parzenia. Oczywiście duży wpływ mają także różne dodatki do herbaty, jak np. miód i cytryna, o czym też trochę napiszę.

Aromatyczne drzewo herbaciane

Drzewo herbaciane potocznie zwane herbatą lubi klimat gwarantujący ciepło, umiarkowane nasłonecznienie i regularne, ale łagodne opady deszczu. Jego delikatne listki są bardzo wrażliwe na gwałtowne zmiany pogody. Najlepiej pasują mu tereny południowej Azji i to właśnie Chiny i Indie są głównymi producentami herbaty. Drzewo herbaciane może dawać plony przez 50-70 lat. Jeśli chcemy ponarzekać, że herbata jest droga, powinniśmy poznać proces jej powstawania. Ja osobiście uważam, że biorąc to pod uwagę, herbata jest bardzo tania. Z przejęciem i dużym szacunkiem oglądałam zdjęcia kobiet zbierających liście herbaty, zresztą zobaczcie sami.

Najistotniejsze jest to, że listki do produkcji herbat zbierane są ręcznie. W dodatku nie mogą być zbierane nieumiejętnie, bo to mogłoby uszkodzić roślinę. Najbardziej wartościowe i najdroższe są herbaty, do produkcji których zbiera się tylko pąki i młode listki z czubka rośliny. Do niektórych herbat wykorzystuje się też dwa kolejne listki. Ale to właśnie te najmłodsze listki zawierają najwięcej taniny oraz smaku i aromatu. Herbaty ze starszych listków są mniej wartościowe i można z nich uzyskać słabszy napar. Można sobie tylko wyobrazić z ilu listków i z ilu krzewów otrzymamy jedną porcję naszej ulubionej herbaty.

Właściwości białej herbaty

Opisując kolejne rodzaje herbat będę kierować się jej kolorem i zacznę od najjaśniejszej, czyli białej. Biała herbata powstaje z młodych pąków liści, a nie z rozwiniętych listków. Dzięki temu uważana jest za najbardziej szlachetną, niestety jest też najdroższą z opisywanych rodzajów herbat. Nazwę “biała” zawdzięcza białemu nalotowi na pączkach listków i bardzo młodych listkach. Biała herbata nie zostaje poddana fermentacji. Młode pączki listków poddaje się tylko więdnięciu i suszeniu. 

Proces przetwarzania białej herbaty jest bardzo krótki, dzięki temu biała herbata zawiera najwięcej składników odżywczych. Znajduje się w niej też najwięcej przeciwutleniaczy, które zapobiegają wielu chorobom i opóźniają proces starzenia się organizmu. Biała herbata pomaga obniżać ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom cholesterolu, zapobiegając miażdżycy. Ogranicza ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Dodatkowo wspiera regenerację  stawów i wzmacnia kości. Biała herbata uważana jest za najzdrowszą z wszystkich rodzajów herbat.

W białej herbacie znajdziemy duże ilości teiny, czyli odpowiednika kofeiny. Teina dzięki właściwościom pobudzającym stymuluje pracę mózgu, poprawiając pamięć i koncentrację. Pobudzające działanie białej herbaty korzystnie wpływa na poprawę samopoczucia. Odpowiednio zaparzona biała herbata ma też zachęcający jasny słomkowo-srebrny kolor oraz jest delikatna i słodkawa w smaku. Powinna być zaparzana wodą około 80 stopni Celsjusza przez około 2-5 minut. Susz białej herbaty może być parzony kilkukrotnie.

Właściwości zielonej herbaty

Herbata zielona to młode listki drzewa herbacianego poddane suszeniu bezpośrednio po zerwaniu. Następnie listki zielonej herbaty poddawane są wysokiej temperaturze, co zatrzymuje działanie enzymów. Herbata zielona nie przechodzi przez etap fermentacji. Taki proces pozyskiwania zielonej herbaty sprawia, że i ten rodzaj herbaty jest bardzo zdrowy. Zielona herbata zawiera związki polifenolowe oraz garbniki, witaminy i składniki mineralne. Dzięki bogatemu składowi zielona herbata to źródło antyoksydantów, które chronią organizm przed różnymi chorobami i ograniczają starzenie się organizmu. 

Właściwości zielonej herbaty wspierają serce i układ krwionośny zapobiegając zawałom serca i udarom. Zielona herbata wykazuje też działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Ponadto wspiera osoby chorujące na cukrzycę, ponieważ pomaga regulować poziom cukru we krwi. Teina zawarta w zielonej herbacie pobudza do działania oraz poprawia nastrój i koncentrację.

Herbata zielona powinna być zaparzana wodą w temperaturze około 80 stopni Celsjusza, czyli nie wrzątkiem. Od czasu parzenia zależą nie tylko smak, ale również właściwości herbaty. Liście zielonej herbaty możemy parzyć kilkukrotnie i za każdym razem uzyskamy inny smak i działanie herbaty. Mocniejsza, pierwszy raz parzona zielona herbata da nam efekt pobudzający, a słabsza parzona kilkukrotnie zadziała relaksująco. Zbyt długo parzona zielona herbata może być zbyt gorzka. Ale nic nie szkodzi na przeszkodzie, by po wypiciu kilku łyków dolewać gorącej wody. Osobiście bardzo lubię zieloną herbatę i dolewam wody tak długo dopóki czuję jeszcze lekko trawiasty smak herbaty.

Właściwości czerwonej herbaty

Herbata czerwona to listki drzewa herbacianego, które zostają poddane półfermantacji. Suszone są przed skręceniem liści. Proces ten barwi brzegi listków na czerwono. Czerwona herbata może długo leżakować, a im dłuższy jest ten proces tym bardziej pogłębia się jej specyficzny smak i zapach. 

Czerwona herbata reguluje ciśnienie tętnicze krwi i obniża poziom złego cholesterolu. Właściwości te wspierają układ krwionośny, zapobiegają miażdżycy, udarom i zawałom. Jak wszystkie rodzaje herbat zawiera teinę, która pobudza i stymuluje pracę mózgu. Skutecznie poprawia pamięć i koncentrację.

Półfermentacja sprawia, że herbata czerwona korzystnie wpływa na trawienie. Bardzo dobrze sprawdza się bardziej obfitym posiłku. Szczególnie dobrze radzi sobie z daniami tłustymi, zamieniając tłuszcz w energię. Ponieważ pozytywnie wpływa na redukcję wagi, poleca się ją osobom na dietach odchudzających. Jej moczopędne działanie pomaga pozbyć się toksyn z organizmu.  

Czerwona herbata ma ziemisto-korzenny smak, który nie każdemu smakuje. Posiada też bardzo silny charakterystyczny aromat. Może być zaparzana w bardziej gorącej wodzie o temperaturze około 90-95 stopni Celsjusza przez około 3 minuty. 

Właściwości czarnej herbaty

Herbata czarna to najbardziej przetworzony rodzaj herbaty. Do jej uzyskania wykorzystuje się aż cztery prosom. Najpierw zerwane listki pozostawia się aby zwiędły. Następnie przeprowadzony zostaje proces fermentacji, czyli utlenienia. Po czym listki herbaty ulegają skręceniu i zaczyna się ich suszenie. Mogłoby się wydawać, że tak przetworzona czarna herbata jest mało wartościowa, ale i ona posiada cenne właściwości. Trzeba też pamiętać, że czarna herbata powinna być zalewana wrzącą wodą i zaparzana od 3 do 5 minut. Dłużej parzona czarna herbata staje się zbyt gorzka i traci właściwości pobudzające.

Czarna herbata zawiera związki lotne, polifenole, aminokwasy i alkaloidy oraz dużą ilość garbników. Wszystko to sprawia, że czarna herbata jest zdrowa i ma właściwości antyoksydacyjne, które chronią przed różnymi chorobami. Skutecznie ograniczają namnażanie komórek nowotworowych.

Mocną i gorzką czarną herbatą złagodzimy nudności i niestrawność. W tym przypadku sprawdzą się też przeciwbakteryjne właściwości czarnej herbaty oraz garbniki osłaniające błoną śluzową. A czarna herbata z dodatkiem miodu i cytryny rozgrzeje i wzmocni w trakcie przeziębienia. Przy okazji polecam inny mój wpis o właściwościach miodu: “Miód na diecie, czyli jak zdrowo grzeszyć”. Po czarną herbatę powinny też sięgać osoby pracujące umysłowo. Teina w niej zawarta poprawia koncentrację i usprawnia procesy myślowe. Korzystnie wpływa też na układ krwionośny. Ponadto czarna herbata zawiera dużo fluoru, więc wzmacnia zęby. Niestety wypijana w nadmiarze może też barwić je na ciemno. 

Herbata aromatyzowana – czyli dodatki do herbaty

Herbata owocowa lub aromatyzowana to herbata wzbogacona o suszone owoce, płatki kwiatów lub skórkę pomarańczy. Dodając do herbaty naturalne aromatyzujące dodatki poprawiamy jej smak i aromat, chociaż wiele osób lubi herbatę w oryginalnej wersji. Każdy rodzaj herbaty zależnie od koloru ma swój charakterystyczny smak. I w zależności od koloru herbaty dobierane są odpowiednie dodatki. Najbardziej popularne z nich to cytryna, malina, imbir i dzika róża. 

Najwięcej dodatków pasuje do herbaty czarnej. W tym przypadku wykorzystuje się głównie różne owoce od brzoskwiń i truskawek, przez owoce leśne po tropikalne. Do herbaty białej pasują delikatne dodatki, najczęściej są to płatki kwiatów: jaśminu, pomarańczy i granatu. Często herbata biała wzbogacana jest o limonkę lub mango. Herbata zielona najczęściej łączona jest z cytryną, maliną i imbirem. Pasuje do niej również opuncja i acerola. Najrzadziej aromatyzowana jest herbata czerwona, która najlepiej smakuje z kwaśnymi dodatkami. Dlatego przeważnie łączy się ją z cytryną lub grejpfrutem. Można też spotkać herbatę czerwoną aromatyzowaną wiśnią lub hibiskusem. 

Aromatyzowana naturalnie herbata owocowa oprócz urozmaiconego smaku i zapachu daje nam też właściwości zawarte w dodawanych owocach i kwiatach. Malina, cytryna, imbir i dzika róża pomogą uporać się z przeziębieniem. Imbir dodatkowo wzmocni organizm, doda wigoru i poprawi trawienie. Warta uwagi jest też acerola dodawana zwłaszcza do herbaty zielonej. Właściwości aceroli wspierają odporność organizmu “Zioła na odporność – niech wirusy idą precz”.

Herbata wspiera odchudzanie

Wszystkie rodzaje herbat wspierają układ pokarmowy i pomagają uporać się z niestrawnościami. Bardzo dobrze sprawdzą się jako napój do posiłku, bo korzystnie wpływają na trawienie. Właściwości te sprawiają, że herbaty polecane są osobom próbującym schudnąć ponieważ pomagają pozbyć się tkanki tłuszczowej. Dzięki działaniu moczopędnemu przyspieszają wypłukiwanie toksyn z organizmu. Wszystko to korzystnie wpływa na poprawę metabolizmu.

Osoby stosujące diety odchudzające lub te które chcą utrzymać szczupłą sylwetkę powinny szczególnie sięgać po herbatę czerwoną i zieloną. Na pewno w odchudzaniu pomoże też herbata biała. Jeśli chcecie dowiedzieć się jakie napoje oprócz herbaty pomogą schudnąć zapraszam do “Napoje ułatwiające odchudzanie, czyli co pić na diecie”. 

Biała herbata wspiera jelita przyspieszając trawienie. Zapewnia też regularny rytm wypróżnień zapobiegając zaparciom. Przyspiesza także spalanie tkanki tłuszczowej. Biała herbata pomaga pozbyć się toksyn z organizmu, co przyspiesza metabolizm i wspiera odchudzanie.

Zielona herbata poprawia trawienie i hamuje wchłanianie tłuszczu i cukru z pożywienia. Właściwości zielonej herbaty pomagają na dłużej zwiększyć uczucie sytości. Zielona herbata pomaga szybko pozbyć się toksyn z organizmu, co przyspiesza wchłanianie substancji odżywczych z pożywienia i przyspiesza metabolizm.

Czerwona herbata wypijana regularnie pomaga ograniczyć uczucie głodu. Poprawia też metabolizm, co przyspiesza spalanie tkanki tłuszczowej. Moczopędne działanie czerwonej herbaty nie tylko pomaga w oczyszczeniu organizmu z toksyn, ale także ułatwia pozbycie się nadmiaru wody z organizmu. 

Herbata w kosmetykach

Właściwości herbaty zostały wykorzystuje się również w kosmetyce. Głównie za sprawą przeciwutleniaczy, które opóźniają proces starzenia się skóry. Cenne też są przeciwzapalne i przeciwbakteryjne właściwości herbaty, które radzą sobie w przypadku drobnych ran i opuchlizny. Przy okazji polecam domowe kosmetyki z herbaty. 

Najwięcej przeciwutleniaczy znajduje się w białej herbacie i to ona najbardziej zapobiega starzeniu się skóry. Niemałe znaczenie mają też detoksykujące właściwości białej herbaty, które pomagają oczyścić organizm. Wpływa to zbawiennie również na skórę, która szybciej się regeneruje wchłaniając składniki odżywcze. Biała herbata zapewnia też odpowiednie nawilżenie skóry, co także zapobiega powstawaniu zmarszczek. Działa tonizująco na skórę, dodaje jej blasku i witalności.

Ekstrakt z zielonej herbaty to najczęściej wykorzystywany herbaciany dodatek do kosmetyków. Dzięki właściwościom antybakteryjnym i antyseptycznym zielona herbata polecana jest do cery trądzikowej. Wspiera skórę regulując pracę gruczołów łojowych, co ogranicza wydzielanie sebum. Zielona herbata dodawana jest też do kosmetyków przeciwzmarszczkowych i ujędrniających, a także antycellulitowych. Bardzo dobrze sprawdza się w przypadku cery naczynkowej, ponieważ wzmacnia ściany naczyń krwionośnych.

Czerwona herbata znalazła zastosowanie głównie w kosmetykach przeciwzmarszczkowych. Dzięki dużej ilości antyoksydantów zapobiega starzeniu się skóry. Działa regenerująco i poprawia wygląd skóry. Wykazuje działanie oczyszczające, bakteriobójcze i przeciwzapalne oraz hipoalergiczne. Te właściwości wykorzystuje się w kosmetykach do cery tłustej i wrażliwej.

Czarna herbata dzięki właściwościom poprawiającym krążenie krwi wykorzystywana jest do kosmetyków regenerujących. Skóra wygląda na wypoczętą i zrelaksowaną oraz jest wyraźnie nawilżona i wygładzona. Dlatego często torebki z zaparzoną czarną herbatą stosuje się na zmęczone i podrażnione oczy. Zabieg ten daje ulgę zmęczonym oczom i pomaga usunąć opuchliznę z powiek i worki pod oczami.

Napary ziołowe to też herbata?

Herbata ziołowa to najstarsza z herbat w naszym regionie świata, ale musimy się umówić, że słowo herbata w tym przypadku jest nazwą potoczną. Prawdziwa herbata powstaje z krzewu herbacianego, czyli nie z ziół. Z ziół możemy przygotowywać napary ziołowe, ale nazwa ‘herbata ziołowa” bardzo się przyjęła i często się ją wykorzystuje. Zioła były zbierane i zaparzane dużo wcześniej niż dotarła do nas herbata z dalekiej Azji. Wprawdzie to artykuł o rodzajach herbaty, a nie o ziołach, ale ze względu na potoczną nazwę wspominam również o “herbatach ziołowych”.

Na moim blogu często piszę o różnych właściwościach ziół. Przeznaczyłam na ten cel specjalną kategorię “Ziołowe Rozczarowanie”. Czemu taka nazwa kategorii? Ponieważ miałam tam opisywać moje nieudane próby wyhodowania własnych ziół doniczkowych. Z czasem jednak zaczęłam opisywać kolejne zioła w moim zielniku. W ostatnim wpisie opisałam właściwości bluszczu pospolitego “Bluszcz pospolity – kartka z zielnika. Ale po co i z czym to się je?”.

W kategorii “Ziołowe Rozczarowanie” znajdziecie też wiele zastosowań ziół, wykorzystywanych zarówno wewnętrznie i zewnętrznie. Jednak zawsze pisząc o ziołach zwracam uwagę na to, że zioła działają jak leki i należy uważać z ich stosowaniem. “Zioła mogą być niebezpieczne – kiedy i na które należy uważać?”. Wracając do “herbat ziołowych” to zapraszam do przeczytania artykułu, w którym opisuję bezpieczne zioła, które można pić nawet kilka razy dziennie: “Zdrowe herbatki ziołowe, które warto pić codziennie”. Polecam też inny mój artykuł, który pasuje na zimowe wieczory: “Napary ziołowe poprawiające nastrój, czyli zioła na doła”. 

Relaks z kubkiem herbaty

Liczę na to, że po przeczytaniu tego artykułu nabierzecie ochoty na kubek gorącej herbaty. Musicie jednak wiedzieć, że dobrze zaparzona herbata najlepiej smakuje wypijana z rozszerzającej się ku górze filiżanki. Niezależnie od tego jaki rodzaj herbaty wybierzecie i czy postanowicie wypić ją ze szklanki, kubka czy filiżanki mam nadzieję, że szybko wrócicie na mój blog. A potem delektując się herbatą znajdziecie inne interesujące Was artykuły, również w innych kategoriach. A może zamiast herbaty wolicie kawę? To też dobry wybór, na temat kawy również napisałam artykuł “Kawa – zdrowa używka i aromatyczne odchudzanie”. Myśląc o uprzyjemnieniu chwili z kawą lub herbatą stworzyłam kategorię “Przy Kawie”, do której też Was zapraszam. To jak, wrócicie z ulubionym napojem? Będzie mi miło…

Ana